عبد, عزم جزم باشد به عنوان مقارنت و در مرتبه آن فعل است و موقوف عليه نيست, چنان كه عدم عزم جزم به فعل, موقوف عليه ترك آن فعل نيست به دليل اين كه گاهى با وجود عزم جزم به فعل, ترك فعلْ واقع مى شود, چون ميسّر نباشد و ما در مقدمات حاشيه «عدّة» در جواب شك الإرادة الموجبة توضيح اين كرده ايم. و بيان دوم در مشيّت الهى اين است كه مشيّت و اراده و قدر و قضاى الهى جزء علت تامه هيچ فعل بنده و هيچ ترك بنده نيست, با وجود آن كه هيچ فعل بنده و هيچ ترك بنده بى آنها نمى باشد. نظير اين كه علم الهى تابع است و موقوف عليه فعل و ترك بنده نيست با وجود آن كه هيچ فعل و ترك, بى علم الهى نمى باشد. پس دليلى كه فرموده اند كه: «زيرا كه بى مشيت الهى هيچ چيز واقع نمى شود» حق است; امّا دلالت بر اين مدّعا نمى كند و سر, اين است كه لازم شىء, اعم است از موقوف عليه آن شىء.
كلام سائل
ديگر معروض مى دارد كه باز در همين شرح نيز مى فرمايند از جهت تعميم قدرت الهى آن كه: «بر همه چيزْ قادر است, حتّى بر محالات; زيرا كه ايشان نيز متصوّر مى شود» و يكى از محالات, شريك بارى است. مى بايد قادر باشد; امّا نفرموده ايد كه به چه معنى مى فرماييد. اگر به اين معنى است كه «عجزْ به خدا نسبت داده نمى شود حتّى بر محالات; لكن محالاتْ قابل فيضان وجود نيستند. پس نقص از جانب محالات است, نه از جانب خداى سبحانه و تعالى» بنويسند و اگر به معنى ديگر مى فرمايند نيز بنويسند تا آن معنى «منه» كرده در محل خود بنويسيم.
كلام مُجيب
قدرتِ اللّه تعالى بر محال, به معنى اوّل است كه ذكر كرده ايد و توضيح آن اين است كه قدرت كسى بر آنچه متصوّر
