تكمله اي بر مقاله پرسشهايي درباره چند حديث - صفحه 168

معلّى بن محمد بصرى, از بزنطى, از على بن جعفر, از امام موسى كاظم(ع) وارد شده است. فرشته در اين روايت, خود را محمود معرّفى كرده و 24 صورت داشته است.
اين روايت, به همين سند, در الخصال (ج 2, ص 640) وارد شده و عيناً در معانى الأخبار(ص 104) تكرار شده است.
در سند حديث, حسين بن محمد بن عامر, از رجال ناشناخته و مجهول است.
معلّى بن محمد بصرى نيز از راويان اين حديث است كه نجاشى درباره او گفته است:
مضطربُ الحديث و المذهب, و كتبه قريبةً. ۱
و ابن غضائرى درباره او گفته:
يعرف حديثه و ينكر, و يروى عن الضعفاء, و يجوز أن يخرّج شاهداً. ۲
علامه مامقانى نيز درباره اش گفته است:
روايت او از ضعفا موجب قدح براى او نيست. فساد مذهبش معلوم نيست و عدم توثيق او ضررى ندارد; زيرا وى از مشايخ اجازه بوده و از توثيق, بى نياز است. ۳
سپس وى را از «حِسان» قرار داده است.
همان طور كه ملاحظه مى شود, معلّى بن محمد به دلايل ذيل, تضعيف شده است:
الف. مضطرب الحديث بودن,
ب . مضطرب المذهب بودن,
ج. روايت كردنش از ضعفا.
پاسخى كه علامه مامقانى درباره روايت كردنش از ضعفا داده, مورد قبول است; ولى پاسخش به مضطرب المذهب بودن وى پذيرفته نمى شود; زيرا هرگاه كلّيه روايات و كتاب هاى او ديده شود, قضاوت در اين مورد, امكان پذير خواهد بود و چون چنين كارى توسط علاّمه صورت نگرفته, قضاوتش پذيرفته نيست; در حالى كه بسيارى از كتاب ها و روايات او در دسترس قدماى ما بوده و آنها با تأمّل در آن روايات, درباره وى اظهار نظر كرده اند, و چون در اين رشته صاحب نظر بوده اند و به اخبار آنها نيز دسترس داشته اند, قضاوت هاى آنها پذيرفته مى شود.
امّا علامه مامقانى, پاسخى به «مضطرب الحديث» بودن او نداده است.
اين كه مرحوم مامقانى فقط به دليل «شيخِ اجازه» بودن معلّى بن محمد از اين تضعيف ها چشم پوشيده و وى را حَسَن

1.رجال النجاشى, ج ۲, ص ۳۶۵ (ش ۱۱۱۸).

2.مجمع الرجال, ج ۶, ص ۱۱۳.

3.تنقيح المقال, ج ۳, ص ۲۳۳.

صفحه از 174