اوّلين تأليف در زمينه مكاتيب

مرحوم فيض كاشانى از زمره علماى برجسته و موفّق شيعه محسوب مى شود كه به مكاتيب نگارى پرداخته است. كتاب شريف معادن الحكمة فى مكاتيب الأئمة(ع), اثر نفيسى است كه از اين مجتهد فرهيخته به يادگار مانده است. او سعى خود را مصروف جمع آورى نامه هاى امامان معصوم(ع) داشته و آنها را از بين صدها كتاب و رساله و از لابه لاى احاديث گُهَربار, با كند و كاوى كه در زمان وى بسيار,مشكل نيز بوده است, استخراج كرده و به شكلى زيبا و سازگار, در مجموعه اى به اين نام, گردآورده است.
اين كتاب, براساس نسخه موجود در كتاب خانه وزيرى يزد, با تحقيق استاد على اكبر غفّارى براى اوّلين بار به زيور طبع آراسته شد. چاپ ديگر آن نيز توسط انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم و به تحقيق عالم فرزانه و محقّق وارسته, حضرت آية الله حاج شيخ على احمدى ميانجى(ره) منتشر گرديد.

نسخه هاى خطّى كتاب

1. نسخه اى مصحح, مربوط به زمان خود مؤلف (ره) كه تاريخ كتابت آن 1103 ق, است و حاشيه هاى بسيارى نيز از مؤلف در آن به چشم مى خورد. اين نسخه در كتاب خانه شخصى علامه فيض كاشانى (م 1378 ق) موجود است.
2. نسخه نفيس و زيبايى كه تاريخ كتابت ندارد.
3. نسخه كتاب خانه آية الله مرعشى قم كه تاريخ كتابت آن 1360ق, است.
4. نسخه كتاب خانه وزيرى يزد.

الوثائق

ظاهراً اوّلين كتاب اختصاصى كه اهل سنّت در اين زمينه فراهم آورده اند, كتاب الوثائق دكتر محمد حميدالله است كه نخست به عنوان رساله دكترى ايشان از دانشگاه پاريس به   زبان فرانسه به چاپ رسيده و سپس با چاپ هاى گوناگون به زبان عربى وارد بازار كتاب گرديده است. شايان ذكر است كه مؤلف, اين كتاب را از منابع و مآخذ غربى و امكانات موزه ها و كتاب خانه هاى غرب, تهيه و تأليف نموده و برخى از نسخه هاى خطّى اى كه هنوز هم به چاپ نرسيده اند, در اختيارش بوده است كه طبعاً بر ارزش كتاب وى مى افزايد. ^۱