توحيد پلاستيكى ^۱

احمد عابدى ^۲

مسئله نزول خداوند به آسمان دنيا در هر شب و برگشتن او به مافوق آسمان ها در صبحگاه, چيزى است كه در روايات اهل سنّت, بسيار آمده و مورد اجماع و اتّفاق وهّابيان بوده است.وهّابيان, اين عقيده را به سَلَف و امامان خود و نيز همه اهل علم واهل حديث نسبت داده اند, حال آن كه شيعه چنين اعتقادى ندارد. ^۳ يكى از اشكالات وهّابيان به شيعيان نيز آن است كه شيعه, خداوند را جسم نمى داند و صفات اجسام از قبيل: زمان, مكان, جهت, كمّ و كيف, وضع, فعل و انفعال, و… را از خداوند, سلب مى كند. به نظر   وهّابيان, نفى صفات اجسام از خداوند, موجب نفى و انكار وجود خداوند است. ^۴
اعتقاد به «تشبيه» و «تجسيم» خداوند, به معناى آن است كه هستى و وجود, مساوى است با محسوس و مادّى بودن, و هرچه وجود دارد, بايد مادّى باشد و آنچه غير مادّى است, وجود ندارد. اين در حالى است كه هر كس مى داند كه عشق, اضطراب, درد و… وجود دارند, در حالى كه مادّى نيستند. از طرف ديگر, برخى از آيات شريف جزء متشابهات قرآن اند و انسان ظاهربين, تصوّر مى كند كه اين آيات, اثبات تشبيه نموده اند. در كتاب هاى اهل سنّت, بخش زيادى از روايات به اين موضوع اختصاص دارد. وهّابيان تصوّر مى كنند كه در مورد خداوند ـ چون او غيب است و عقل در مسائل غيبى جولانگاه ندارد ـ , بايد تنها به نقلْ اعتماد كرد. لذا به ظواهر اين آيات و رواياتْ تمسّك جُسته, تمام صفاتى را كه صفت اجسام است (از قبيل داشتن دست و چشم و صورت, نزول, ديده شدن, و…), براى خداوند, اثبات مى كنند و هر كس را كه خداوند را مافوق اين صفات بداند(و بگويد كه عقل, گرچه تمام خصوصيات و جزئيات مجرّدات را نمى داند, امّا وجود مجرّدات و برائت آنها از صفات مادّى را اثبات مى كند و اين گونه روايات, اگر مخالف صريح عقل باشند يا بايد تأويل شوند و يا ردّ شوند), بدون هيچ درنگى تكفير مى كنند. در اين جا پس از بيان يك مقدمه, به بررسى آيات شريفى مى پردازيم كه از آنها اعتقاد به تشبيه, استفاده شده است و سپس روايات در اين موضوع را نقد و بررسى مى كنيم.