مجموع، بايد گفت انواع ادبى اصلى و فرعى بسيار فراوان اند و در جاى خود، مورد بحث قرار گرفته اند. ۱
اگرچه توضيح زياد در اين زمينه، دور شدن از موضوع اصلى را درپى دارد، لازم است براى وضوح بيشتر انواع ادبى، بازهم بر بيان مطلب افزوده شود:
يكم. نوع ادبى يا شكل ادبى، با «سبك ادبى» تفاوت دارد. نوع (Genre) همان شكل ادبى است كه گوينده يا نويسنده به اثر يا انديشه و موضوع گفتار و نوشتار خود مى دهد. مثل نوع نمايشى يا نوع خنده آور. سبك (Style)، خصلت و ويژگى (Caracter) اثرِ شاعر يا نويسنده از لحاظ موضوع و بازتاب هاى محيط اوست. در سبك، فكر، جنبه ممتاز آن و نيز طرز تعبيرْ مدّ نظر است؛ حال آن كه «نوع»، طرز انشا يا ايجاد موضوع را بيان مى كند. با وجود اين، سبك و نوع، لازم و ملزوم هم هستند؛ زيرا هر اثر ادبى در همان حالى كه داراى نوع ادبى است، سبك ادبى نيز دارد. براى مثال، قصيده هاى عرفى شيرازى (م 999ق) و قصيده هاى عنصرى بلخى (م 431ق) داراى انواع ادبىِ «شعر مدحى» هستند، حال آن كه سبك عرفى، «هندى» و سبك عنصرى، «خراسانى» است.
دوم. بدين ترتيب، «انواعِ ادبى، مشتمل بر موضوعاتى است كه در قالب هايى ويژه و با اختصاصات فنى و قواعد خاص، به صورت شعر يا نثر بيان مى شود و نظريه انواع ادبى، كوششى است در راه تقسيم بندى موضوعات گوناگون ادبى با توجه به شكل ظاهرى يا قالب هايى كه موضوعات مورد نظر با مشخصات و قوانين ويژه خود در آن قالب ها آفريده و تأليف شده اند؛ چنان كه هر يك از انواع شعر حماسى، غنايى، تعليمى و... ساختمان و هندسه خود را داراست... . اين انواع در نثر نيز مصداق پيدا مى كند». ۲
1.ر.ك: انواع ادبى، سيروس شميسا، انتشارات فردوس، چاپ ششم، ۱۳۷۳ش ؛ فرهنگنامه ادب فارسى، دانشنامه ادب فارسى ۲، پيشين؛ دراسات فلسفية، حسن حنفى، ج ۲، ص ۲۱۱ - ۲۴۰. مطالبى كه در اين مقاله درباره انواع ادبى گفته شده يا مى شود، برگرفته از اين منابع است.
2.انواع ادبى و آثار آن در زبان فارسى، حسين رزمجو، مشهد: انتشارات آستان قدس، چاپ سوم، ۱۳۷۴ش، ص ۱۰- ۱۱.
