امروزه با نشر متن انتقادى سلوة الشّيعة و أنوار اليقين و نيز انتشار مطالعات كسانى چون استاد سيد محمدحسين حسينى جلالى, ۱ مى توان اميدوار بود كه چنان داورى ها و اظهار نظرهاى مسامحه كارانه اى كم تر مجال طرح بيابد; ولى هنوز تا تدوين مجموعه اشعار منسوب به معصومان (ع) راهى دراز و پيمودنى پيش روست. براى اين كار بايد اكثر قريب به اتفاق متون كهن اسلامى را بررسيد. بخش قابل ملاحظه اى از اين متون, جُنگ ها و بياض ها ۲ و كشكول ها و متونى هستند كه اين گونه شعرها را به عنوان نوادر و طرايف در خود ثبت كرده اند. اصولاً براى بازيابى اشعار خارج از (ديوان)ها, در ادب همه ملل اسلامى, مراجعه به جُنگ ها و كشكول ها متداول و ضرورى است; چنان كه بسيارى از غزل ها, رباعى ها و قطعه هاى كهن شاعران پارسى گو را امروز در همين گونه متونْ مى توان يافت.
جنگ مهدوى يكى از همين جُنگ هاست كه يك بررسى و تصفّح اجمالى هم براى شناخت ارزشى كه اين جنگ در تدوين ديوان اشعار منسوب به معصومان (ع) دارد, بسنده است.
اين جنگ از دستنوشت هاى كتاب خانه شخصى استاد ارجمند, آقاى دكتر اصغر مهدوى است كه مركز نشر دانشگاهى (در تهران) نسخه برگردان آن را با شمارگان يك هزار نسخه منتشر كرده است.
به گزارش دكتر نصر اللّه پورجوادى ـ كه ديباچه (نسخه برگردان) به قلم اوست ـ , اين
1.ر.ك: آينه پژوهش, ش ۶۶ (ويژنامه امام على ـ ع ـ), ص ۱۴۱ ـ ۱۵۳.
2.ميان بياض و جنگ از حيث محتويات هماهنگى هست و طبعاً نمى توان ميان آن دو تمييزى بدين لحاظ قائل شد; ولى از حيث طرز باز شدن متفاوت اند. جُنگ, از سوى عطف جلد به طور طولى باز مى شود; ولى جلد در بياض ها از جانب عرض كاغذ و بر عطف آن مى گردد. بنابراين مى توان گفت هر بياضى جنگ است; ولى هر جنگى بياض نيست. اصطلاح بياض به هيچ گونه گوياى مطالب و مندرجات درون آن نيست و منحصراً گوياى شكل صحّافى آن است. بياض, هم به مصرف نوشتن شعر و رساله و منتخبات از كتب مى رسيد و هم حساب روزانه و يادداشت سفر و … در آن نوشته مى شد. اين گونه مندرجات در جنگ ها هم مضبوط مى شده است (ر.ك: بخارا, ش ۱۹, ص ۷۱ و ۷۲).
