شرح صدر المتألهين بر اصول الكافي - صفحه 71

رأى ديگران وقعى ننهاده و تنها رفتن به سراغ متون دينى را براى خود امرى ساده و آسان مى انگارند نيست. اين امر، همچنين از ميزان تتبع اين حكيم فرزانه از منابع ديگر نيز حكايت دارد. به عبارت روشن تر، ايشان خود را ملتزم مى ديده كه پيش از شرح و تبيين مداليل روايات، يا همزمان با اين كار، به منابع مرتبط با بحث مراجعه كرده و تا سرحدّ امكان به غناى آن كمك نمايد.
صدرالمتألهين برخلاف مشرب خود در كتاب هاى فلسفى و عرفانى - كه بى مهابا از فلاسفه و عرفا نام برده و به نقل مبسوط گفتار آنان پرداخته - در شرح روايات از بردن نام علما و عرفا و ذكر سخنان آنان - كه در برخى موارد با مخالفت ها و مناقشاتى روبه رو هستند -، اظهار اعتذار كرده است.وى مى گويد:
وليعذرنى إخواننا أصحاب الفرقة الناجية ما أفعله فى أثناء الشرح و تحقيق الكلام و تبيين المرام من الاستشهاد بكلام بعض المشايخ المشهورين عندالناس، و إن لم يكن مرضيّا عندهم نظراً إلى ما قال أميرالمؤمنين: لا تنظر إلى من قال و انظر إلى ما قال؛ برادران شيعى بايد عذر مرا بپذيرند كه در لابه لاى شرح و در تحقيق گفتار و مبين ساختن مقصود خود به گفتار برخى از بزرگانى كه نزد مردم شهره اند - به رغم آن كه شخصيت آنان نزد ايشان مورد رضايت نيست - استشهاد كرده ام، از باب فرمايش حضرت امير(ع) كه فرمود: به صاحب سخن نگاه نكنيد، بنگريد چه مى گويد. ۱
بدين ترتيب، صدرالتألهين گفتار محى الدين عربى رادر اثبات وجود مهدى(ع) و صفات و كيفيت ظهور او را نقل كرده و از آن اظهار شگفتى مى نمايد، ۲ چنان كه سخن قيصرى را درباره بيان امكان رجعت از فصوص نقل كرده است. ۳

5. ابهام زدايى

گاهى برخى از روايات در درون خود، بدون در نظر گرفتن ساير روايات، دچار نوعى ابهام يا اشكال اند، و گاه اين اشكال و ابهام در مقايسه آنها با روايات ديگر روى

1.همان، ص ۱۷۴.

2.همان، ص ۵۵۹.

3.همان.

صفحه از 79