سير نگارشهاي اهل سنّت در حوزه مصطلح الحديث(1) - صفحه 121

مباحث العلل الصغير ترمذى را مى توان اين گونه دسته بندى كرد :
1. ذكر طرق روايى ترمذى، 2. شرايط ضعف يا قوت روايت از جهت وثاقت يا ضبط روات، 3. نقل به معنا در حديث و نقل به الفاظ، 4. تقطيع يا تنقيص در حديث، 5. ارزش مرسلات بعضى صحابه.

دوره چهارم. دوره نگارش هاى جامع در زمينه مصطلح الحديث

اين دوره، نيمه دوم قرن چهارم تا اوايل قرن هفتم را دربر مى گيرد. در فاصله قرن سوم و چهارم مى توان كتاب زير را نام برد:
1. المحدث الفاصل بين الراوى و الواعى، القاضى ابو محمّد الحسن بن عبدالرحمن بن خلاد الرامهرمزى (260 - 310 ق)، تحقيق و تعليق : دكتر محمّد عجاج خطيب، بيروت: دار الفكر، چاپ اول، 1391ق / 1971 م.
اين كتاب را اولين و بزرگترين كتاب در زمينه مصطلح الحديث دانسته اند. يكى از علل اين امر، آن است كه از قبل از رامهرمزى كتابى به جامعيت و تفصيل كتاب ماندگار وى سراغ نداريم.
هر چند مطالب متفرقى در ذيل رساله شافعى يا در العلل ترمذى باقى مانده باشد، ولى اين كتاب جامع تر و داراى تدوين و طبقه بندى بهتر است. علت ديگر، سخنى از ابن حجر عسقلانى در كتاب نزهة النظر فى شرح نخبة الفكر است كه در باره اين كتاب نوشته است :
...و هو (المحدث الفاصل بين الراوى و الواعى) أوّل كتاب صنّفت فى علوم الحديث فى غالب الظنّ و إن كان يوجد قبله مصنفات مفردة فى أشياء من فنونه، لكن هذا أجمع ما جمع فى ذلك فى زمانه.
هر چند عده اى در اين سخن ابن حجر تشكيك كرده اند. نور الدين عتر در ص 50 مقدمه شرح العلل ترمذى مى گويد :

صفحه از 128