نگاهي به «خطبة الافتخار و خطبه تطنجيه» - صفحه 72

نسخه آستان قدس رضوى به خط درويش على مقرى در 923 ق، و سپس نسخه شماره 2576 مكتبه احمد ثالث در استانبول كه در سال 960ق تحرير شده ۱ و پس از آن نسخه شماره 245 كتابخانه آيت اللّه مرعشى قم كه به خط نسخ حسن بن على حسينى بحرانى در ذيقعده 971ق استنساخ شده است. ۲
نسخه هاى خطبة البيان در عبارات اختلاف دارند و از جهت زيادتى و نقصان با يكديگر متفاوتند. شيخ على بارجينى يزدى حايرى سه نسخه مختلف از اين خطبه را در الزام الناصب آورده است.
اين خطبه از زمانهاى دور مورد توجه ارباب حكمت و عرفان و اصحاب دانش و پژوهش بوده است. از اين رو، نظم و ترجمه و شروح بسيارى بر آن صورت تحرير پذيرفته كه برخى از آنها ناشناخته مانده است. فهرست عناوين برخى از آنها عبارت است از:
1 . ترجمه فارسى منظوم شاپور كاشانى، سروده در 846 ق، كه دانش پژوه آن را از روى دو نسخه در مجله دانشكده ادبيات، ش 11، ص 3، 4 و 385 - 410 چاپ كرده است. ۳
2 . ترجمه احمد بن سعد الدين حسينى، كه نسخه اى از آن با شماره 3086 در كتابخانه جامع يزد موجود است.
3 . گزارشى از سيد شريف (گويا گرگانى، يا نقطوى) كه بايد پيش از سال 913 ق نوشته شده باشد و تاكنون چند نسخه از آن در كتابخانه هاى دانشگاه استانبول و دانشگاه تهران و دانشكده حقوق و كتابخانه هاى مجلس و ملك تهران و

1.فهرس المخطوطات المصورة (فى المعهد المخطوطات العربية)، ج ۱، ص ۵۲۰، رقم ۷۲۴ ادب.

2.الذريعة، ج ۷، ص ۲۰۱؛ فهرست كتابخانه آيت اللّه مرعشى، ج ۱، ص ۲۷۳. البته بندهايى از اين خطبه در ضمن كتابهايى همچون الدر المنظم و المراتب نقل شده و نسخه هاى قديمى از اين كتب موجود است. (ر.ك: الذريعة، ج ۷، ص ۲۰۱ ؛ أهل البيت في المكتبة العربية، سيد ۱۸ عبدالعزيز طباطبايى، ص ۴۶۰ - ۴۶۲) .

3.ر.ك: الذريعة، دفتر ۹ ، ۴۹۱ ؛ فهرست كتابخانه دانشگاه تهران، ج ۲، ص ۱۱۵ ؛ نشريه نسخه هاى خطى، ج ۴، ص ۴۲۹؛ فهرست كتابهاى چاپى فارسى، مشار، ج ۱، ص ۱۳۱۲.

صفحه از 77