ابن شهرآشوب در المناقب از آن ياد كرده متحد باشد. ۱ اين خطبه نيز بارها به صورت مستقل و ضمن كتابهاى ديگر به چاپ رسيده است ۲ و نسخه هاى خطى متعددى از آن را در كتابخانه هاى دانشگاه تهران، مجلس، وزيرى يزد و مسجد اعظم قم سراغ داريم. ۳
اين خطبه را به جهت اشتمال بر جمله «أنا الواقف على التطنجين» كه به معناى دو خليج از آب است و يا به معناى دنيا و آخرت است، خطبه تطنجيه خوانده اند.
چند شرح بر خطبه مذكور نگاشته شده كه مشهورترين آنها ارشاد المسترشدين تأليف سيد كاظم رشتى است كه در سال 1270 ق به چاپ رسيده و هفده نسخه خطى از آن در كتابخانه هاى ايران موجود است؛ از جمله در كتابخانه دانشكده الهيات مشهد و ملى تهران و ملى تبريز و فاضلى خوانسار. ۴
محمد كريم كرمانى نيز شرحى بر خطبه تطنجيه نگاشته كه نسخه خطى آن در كتابخانه سپهسالار نگهدارى مى شود. تاريخ كتابت نسخه مذكور، سال 1299ق است. ۵
شرحى ناشناخته بر خطبه تطنجيه در فهرست كتابخانه دانشگاه تهران (ج 2، ص 703، شماره 1067) معرّفى شده است. على و خطبه تطنجيه، از دوره معارف و عرفان معصومان، تأليف دكتر عبدالعلى گويا به وسيله انتشارات زواره در سال 1379 ش به چاپ رسيده است.
1.الذريعة، ج ۷، ص ۱۹۸ و ۲۰۱.
2.فهرست كتابهاى چاپى عربى، خان بابا مشار، ۳۳۳.
3.ر.ك: فهرست كتابخانه دانشگاه تهران، ج ۱۳، ص ۳۳۸۰ و ج ۶، ص ۳۶۵ ؛ فهرست كتابخانه مجلس، ج ۳۸، ص ۴۹۷ ؛ فهرست كتابخانه وزيرى يزد، ج ۱، ص ۲۱ ؛ فهرست كتابخانه مسجد اعظم قم، ۶۰۶.
4.الذريعة، ج ۱۳، ص ۲۱۹ ؛ فهرست كتابهاى چاپى عربى، مشار، ۵۴۶ ؛ فهرست كتابهاى چاپى فارسى، مشار، ج ۳، ص ۳۲۲۸ ؛ فهرست كتابخانه ملى، ج ۷، ص ۳۶۸ ؛ فهرست كتابخانه فاضلى خوانسار، ج ۲، ص ۴۲ و ۵۲ ؛ فهرست كتابخانه دانشكده الهيات مشهد، ج ۲، ص ۲۳۸.
5.فهرست كتابخانه سپهسالار، ج ۵ ، ص ۴۵.
