در جزيره خضرا، افسانه يا واقعيت با بررسى جامعى نقلهاى مختلف خطبة البيان را ذكر نموده و بر سند و متن نقلهاى مذكور اشكالات متعدد و مهمى وارد ساخته است. ^۱ برخى معتقدند ذكر اين مطالب به صورت خطبه در حضور جمعى كه وصايت حضرت از رسول اكرم(ص) را به سختى مى پذيرفتند، ناميسر است. نيز پاره اى از فقرات آن غلط ادبى و محتوايى دارد.
هاشم معروف حسنى نيز در كتاب الموضوعات في ال آثار و الأخبار بر رجب بُرسى به خاطر درج اين دو خطبه در مشارق الأنوار انتقاد نموده مى گويد:
بسيارى از اوصافى كه در آن به على(ع) نسبت داده شده، نسبت آن به غير خدا جايز نيست، و اين مطالب از غرايب و عجايب و اساطير و افترائات بر ائمه هدى(ع) است. ^۲
از طرف ديگر، جمعى از بزرگان به دفاع از بُرسى برخاسته، مضامين اين دو خطبه را صحيح مى دانند و صدور آن را از غير معصوم مشكل مى شمارند. آنها بر اين اعتقادند كه با مراجعه به مجموع اخبار وارد شده در فضايل و مناقب اميرالمؤمنين(ع)، رفع شبهه مى شود؛ البته آنها متذكر مى گردند كه اخبار هم مانند آيات، محكم و متشابه، عام و خاص، مطلق و مقيد، مجمل و مفصل و تنزيل و تأويل دارد. پس بر شخص منصف است كه به مجرد ديدن حديث يا خبرى كه ظاهر آن در نظر او با اصول و قواعد همسويى ندارد، فوراً به انكارش اقدام ننمايد، بلكه در آن تأمل و تدبر نمايد و آن را با كلمات ديگرى كه از معصومان(ع) رسيده و مفسر اين اخبار است مقايسه نمايد؛ چرا كه كلمات آنان مانند آيات قرآن، برخى برخى ديگر را تفسير و تبيين مى كند. ^۳
استاد علامه حسن زاده آملى در اين باره مى فرمايد:
اگر به زبان احاديث آشنا باشيم، خواهيم ديد بسيارى از كتب چون مشارق أنواراليقين، تأليف حافظ