كتابهای حديثی منتشر شده از زيديه(1) - صفحه 161

بار در سال 1340 ق / 1922م به وسيله مطبعه المنار در شهر قاهره به چاپ رسيده است. عبدالواسع واسعى پس از نوشتن مقدمه و تعليقه بر كتاب و شرح برخى كلمات و استخراج احاديث آن، با تحمل مشقات به مصر و شام سفر كرده و كتاب را به علماى برجسته آنجا ارائه كرده و تأييديه دريافت نموده است كه به هنگام انتشار آن در مقدمه گنجانده شده است. وى در اين مقدمه، در سه فصل به شرح حال امام زيد و ابوخالد واسطى و توضيحاتى در باره كتاب مسند و ديگر كتابهاى زيديه پرداخته است. اين كتاب با اين تحقيق پس از چاپ نخست، دو بار با ضميمه مسند امام على بن موسى الرضا(ع) ۱ ، در 518 صفحه، يك بار در سال 1381 ق/1966 م، به وسيله دار مكتبة الحياة در بيروت و براى بار دوم بدون درجِ تاريخ به وسيله دار مكتبة الخير در صنعا به چاپ رسيده است. همچنين با همين تحقيق، ولى بدون ضميمه، در 399 صفحه، به وسيله دارالكتب العلمية در سالهاى 1401 و 1403 در بيروت تجديد چاپ شده است. آخرين چاپ اين كتاب نيز با نام المجموع الحديثى و الفقهى در 313 صفحه، در سال جارى (2002 م/1422 ق)، با تحقيقى جديد و به كوشش محقق معاصر زيديه، عبدالله بن حمود عزّى (ت 1394 ق)، به وسيله مؤسسه فرهنگى امام زيد بن على(ع) منتشر شده است. اين چاپ با مقدمه ناشر آغاز مى شود و پس از آن محقق در مقدمه كتاب، مطالبى سودمند در باره حديث زيديه، كتابِ المجموع، شرح حال امام زيد و راوى آن ابوخالد واسطى ارائه داده است.
از زيد بن على(ع) تأليفاتى ديگر نيز به يادگار مانده كه تاكنون اغلب آنها به چاپ رسيده است كه از ميان آنها بايد از تفسير غريب القرآن و مجموع كتب و رسائل الامام زيد بن على(ع) نام برد. مجموعه اخير (شامل ده كتاب و رساله و مجموعه اى از دعاها، اشعار، فتواها، خطبه ها و سخنانِ زيد بن على)، در سال گذشته (2001 م)، دو بار توفيق نشر يافته است؛ براى اولين بار به كوشش محقق و شخصيت معاصر زيديه، محمد يحيى سالم عزّان (ت 1378 ق)، و براى دومين بار به كوشش محققى ديگر از زيديه، ابراهيم يحيى درسى حمزى. در همين كتاب و در مقدمه هر دو محقق، بخشى به شرح حال راويان اين مجموعه اختصاص يافته است. ۲
مسند امام زيد در طول تاريخ مورد توجه و اعتناى بسيارى از عالمان و شخصيتهاى زيدى

1.زيديه، اين كتاب را نيز از منابع حديثى خود مى دانند. معرفى اين كتاب و بيان ربط و نسبت آن با ديگر روايات رسيده از آن حضرت، مجالى مستقل مى طلبد.

2.براى اطلاع بيشتر از آثار منتشر شده زيد بن على(ع) و آثار منتشر شده از ديگر مؤلفان معرفى شده در اين مقاله، ر.ك به: معرفى آثار منتشر شده زيديه از همين قلم، كه بخشى از آن در مجله هفت آسمان، فصلنامه تخصصى مركز مطالعات اديان و مذاهب قم، سال چهارم، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۸۱ ش، به چاپ رسيده است.

صفحه از 185