كتابهای حديثی منتشر شده از زيديه(1) - صفحه 162

بوده و بسيارى به تعليق و شرح آن پرداخته اند؛ از جمله امام زيديه، مهدى لدين الله محمد بن مطهّر بن يحيى (660-728 ق)، كتابِ المنهاج الجلىّ فى فقه الامام زيد بن على(ع) را در چهار جلد در شرح آن نگاشته است. ۱ همچنين يحيى بن حسين بن امام قاسم بن محمد (1035-1100 ق)، شرح ديگرى با نام المصباح المنير فى شرح المجموع الكبير بر آن نوشته است. ۲ قاضى احمد بن ناصر مخلافى (1055-1116 ق) نيز شرحى بر مسند دارد كه تا بحث سجده سهو ادامه يافته است. احمد بن يوسف بن حسين بن حسن بن امام قاسم بن محمد (1111-1191 ق) نيز احاديث مسند را از ديگر كتب احاديث استخراج كرده و شرحى با نام فتح العلىّ فى شرح مجموع الامام زيد بن على بر آن نگاشته است. خود او شرحش را در كتابى ديگر تلخيص كرده و آن را النص الجلىّ فى مختصر فتح العلىّ ناميده است. ۳ مهم ترين شرح مسند امام زيد، كتابِ الروض النضير تأليف قاضى حسين بن احمد سياغى است. وى در سال 1180 ق، در شهر صنعا به دنيا آمده و از محضر پدر خود و ديگر عالمان بنامِ زيديه كسب علم و معرفت كرده است. تأليفات چندى از او به جاى مانده كه مهم ترين آنها همين كتاب الروض النضير در شرحِ مسند امام زيد است كه اجل به او مهلت اتمامش را نداده است. او در چهل سالگى در جمادى الاولى سال 1221 ق، در زادگاه خود، شهرِ صنعا، ديده از جهان فرو بسته است. ۴

1.اين كتاب تاكنون به چاپ نرسيده است، ولى بنابر گزارشهاى رسيده هم اكنون محققان زيديه در يمن آن را در دست تحقيق دارند. نسخه هايى از اين كتاب در كتابخانه جامع كبير صنعا، و چند كتابخانه شخصى ديگر در يمن نگهدارى مى شود. ر.ك: مصادر التراث فى المكتبات الخاصة فى اليمن، ج ۲، ص ۸۱۷ و أعلام المؤلفين، ص ۹۹۷.

2.اين كتاب نيز به چاپ نرسيده و نسخه خطى آن در كتابخانه اوقاف يمن نگاهدارى مى شود(أعلام المؤلفين، ص ۱۱۱۷).

3.اين دو كتاب نيز تاكنون مخطوط باقى مانده و به چاپ نرسيده است(همان، ص ۲۱۶).

4.البدر الطالع بمحاسن من بعد القرن السابع، محمد بن على شوكانى، به كوشش دكتر حسين بن عبدالله عمرى، دار الفكر، دمشق، دارالفكر المعاصر، بيروت، چاپ اول، ۱۴۱۹ق/۱۹۹۸م، ص ۲۲۹؛ همچنين ر.ك: شرح حالى كه محمد بن محمد بن زباره نوشته و در مقدمه الروض النضير چاپ شده است.

صفحه از 185