كتابهای حديثی منتشر شده از زيديه(1) - صفحه 166

خلافت هارون الرشيد در مدينه مى زيسته و فعاليتهاى مبارزاتى داشته است. به همين دليل و به دستور هارون، مدتى زندانى بوده و پس از رهايى از زندان تا زمان وفاتش (246ق) در خفا به سر برده است. ۱
أمالى احمد بن عيسى را محمد بن منصور مرادى كوفى، به قصد جمع آورى رواياتِ اهل بيت، از احمد بن عيسى روايت كرده است. ابوجعفر محمد بن منصور بن يزيد مرادى مُقرى كوفى، عُمرى طولانى داشته؛ به گونه اى كه تولد او را ميان سالهاى 140 تا 150ق، و وفاتش را ميان 290 تا 300 ق، دانسته اند. محمد بن منصور در كوفه متولد شده و در مبارزات علويان زيدى در عراق، همواره از پشتيبانانِ آنان بوده است و به دليل فشارهاى سياسىِ حاكمان، بخشى از عمر خود را در خفا به سر برده كه شايد همين امر، موجبات ناشناخته ماندن زندگى شخصى او را فراهم آورده است. وى تأليفات بسيارى داشته؛ تا آنجا كه ابوعبدالله علوى مى گويد در تأليف الجامع الكافى بيش از سى كتابِ محمد بن منصور مورد استفاده او بوده است. ۲
محمد بن منصور در سال 256 ق، (سال وفات بخارى) به تدوين كتاب أمالى اشتغال داشته است. از همين رو، اين كتاب از قديمى ترين كتابهاى اسلامى به شمار مى رود كه براى زيديه ارزش زيادى دارد و اساس دانش زيديه و چكيده كتابهاى آنان دانسته شده است. اين كتاب، با نامهاى العلوم يا علوم آل محمد و جامع محمد بن منصور نيز معروف بوده، ولى بعدها به وسيله امامِ زيديه، منصور بالله عبدالله بن حمزه (561-614 ق)، بدائع الأنوار فى محاسن ال آثار ناميده شده است. ۳ موضوع احاديثِ أمالى احمد بن عيسى، (بالغ بر 2790 حديث)، عمدتاً احكام فقهى است، هر چند در پايان كتاب چند

1.معجم رجال الاعتبار، ص ۳۰؛ أعلام المؤلفين، ص ۱۵۲؛ رأب الصدع، ج ۳، ص ۱۶۸۱؛ الامام زيد، محمد ابوزهره، ص ۴۹۳.

2.مقدمه كتاب الذكر، ص ۷ - ۲۵؛ معجم الرواة فى أمالى المؤيد بالله، ص ۲۲۶-۲۲۹، الفلك الدوار، ص ۶۰.

3.الفلك الدوار، ص ۵۶ ؛ لوامع الأنوار، ج ۲، ص ۳۳۳.

صفحه از 185