كتابهای حديثی منتشر شده از زيديه(1) - صفحه 173

7. المراتب فى فضائل أميرالمؤمنين على بن أبى طالب

يا مناقب أميرالمؤمنين يا الدرجات

المراتب از جمله تأليفات قاضى ابوالقاسم اسماعيل بن احمد بن محفوظ بُستى است. وى در بُست خراسان ديده به جهان گشوده است. در مورد او مى دانيم كه در دوره اى از حيات خود در رى اقامت گزيده و بنابر آنچه امام زيديه، احمد بن يحيى بن مرتضى (م 840 ق) آورده، وى از شاگردان قاضى عبدالجبار (325-415 ق) بوده است ۱ و در مقطعى ديگر از رى به طبرستان و آمل آمده و امام مؤيد بالله را درك كرده و سرانجام در حدود 420 ق، بدرود حيات گفته است. ۲
المراتب با هدف جمع آورى احاديث روايت شده در مورد فضايل على(ع) و نشان دادن افضليت آن حضرت بر ديگر صحابه پيامبر تأليف شده است. با اينكه مؤلف در مقدمه خود وعده شمارش تنها دويست فضيلت را داده، ولى آن گونه كه محقق كتاب ياد آور شده است، فضايلِ ذكر شده در متن كتاب، به عدد 450 هم مى رسد. اين كتاب به وسيله مؤلف در يك فصل و سه مقصد تنظيم شده كه بنا بر تصريح خود او در مقدمه كتاب، مقصد سوم آن 25 باب دارد. گر چه در نسخه چاپ شده تنها 24 باب به چشم مى خورد. مقصد اول به فضايلى اختصاص يافته كه براى ديگر صحابه هم ذكر شده و

1.طبقات المعتزلة، احمد بن يحيى ابن مرتضى، به كوشش سوسنه ديولد ولزر، دار مكتبة الحياة، بيروت، ص ۱۱۷.

2.علاوه بر آنچه محققِ المراتب در مقدمه آن نگاشته، آقاى حسن انصارى قمى نيز تاكنون دو مقاله در مجله كتاب ماه (دين) منتشر كرده اند كه در باره ابوالقاسم بستى و تأليفات او اطلاعات مفيدى ارائه مى دهد: ۱ . «ابوالقاسم بستى و كتاب المراتب»، مجله كتاب ماه (دين)، شماره ۳۸-۳۹، سال چهارم، شماره ۲-۳، آذر و دى ۱۳۷۹ شمسى، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۱م. ۲ . «ابوالقاسم بستى و كتابى منسوب به ابن بطريق»، مجله كتاب ماه (دين)، شماره ۵۳-۵۴، سال پنجم، شماره ۵-۶، اسفند ۱۳۸۰ و فروردين ۱۳۸۱ ش، ۱۴۲۳ق/۲۰۰۲م.

صفحه از 185