- مدلول يكى حقيقى و ديگرى مجازى باشد.
- دلالت يكى نياز به قرائن و وسائط نداشته باشد.
- يكى از دو خبر با دليل ديگر تأييد گردد.
- عمل اكثر متقدمان بر مبناى مضمون يكى باشد.
- يكى از آنها موافق با اصل باشد.
- يكى از آنها مخالف با عامه داشته باشد. ^۱
آيت الله سيستانى در كتاب الرافد في علم الاصول مى نويسد:
در بحث خبر واحد از مسلك عقلايى سخن گفتيم و به اين رأى رسيديم كه نزد عقلْ وثوق ناشى از مقدمات عقلانى ارزش دارد. اين مقدمات مى تواند ثقه بودن روات يا مشهور بودن مضمون و مورد اتفاق بودن محتوا باشد. البته وثاقت روات، شهرت و اجماع، موضوعيت ندارد، بلكه معيار وثوق عقلايى است و نيز از اين مقدمات، هماهنگى محتوا با اصول مسلّم اسلامى و قواعد عقلى و شرعى است. ^۲
البته برخى ديگر از اصوليان نيز در بحث ترجيح اخبار، اشاراتى به مرجحات مضمونى دارند. ^۳

3 - دراية الحديث

ابو حاتم رازى (195 - 277ق) مى گويد:
تعرف جودة الدينار بالقياس إلى غيره، فان تخلف عنه في الحمرة و الصفا علم انه