كتابهاي حديثي منتشر شده از زيديه(2) - صفحه 142

همان گونه كه اشاره شد، از امام عبدالله بن حمزه حسنى، تأليفات بسيارى به يادگار مانده كه علاوه بر كتاب حديقة الحكمة النبوية -كه به آن خواهيم پرداخت بايد از كتاب مهم الشافى نام برد كه سالها پيش در دو مجلد در قطع بزرگ به چاپ رسيده است. كتاب الشافى، كه بيشتر موضوعى كلامى دارد، شامل احاديثى بسيارى است و از منابع حديثى زيديه نيز به شمار آمده است. همچنين بايد از مجموعه آثار امام عبدالله بن حمزه ياد كرد كه شامل دو كتاب مستقل العقد الثمين و المهذب و ديگر كتابها، نامه ها و رساله هاى آن امام است و در خلال سالهاى اخير (1422 و 1423ق / 2001 و 2002م)، براى اولين بار تحت عنوان المجموع المنصورى، به كوشش استاد عبدالسلام عباس وجيه، به وسيله مؤسسه فرهنگى امام زيد بن على(ع)، در چهار جلد منتشر شده است.
همچنين كتابهاى أرجوزة فى الخيل يا تاريخ الخيول العربية، رسالة الثبات فى ما على البنين و البنات، شرح الرسالة الناصحة بالادلة الواضحة، الزيارات و صفوة الاختيار، ديگر كتابهاى اين امام زيديه است كه تاكنون منتشر شده است. و بنابر گزارشهاى رسيده برخى ديگر از آثار وى از جمله مجموع مراسلات وى، در دست تحقيق و انتشار است.
كتاب حديقة الحكمة النبويّة شرحى است بر كتاب الأربعون حديثاً السيلقيّة، تأليفِ ابوالخير زيد بن عبدالله بن مسعود رفاعه هاشمى كه از بزرگان قرن چهارم و مورد تمجيد ابوحيان توحيدى و معاصر صاحب بن عباد (326 - 385 ق) بوده است. ابوالخير زيد بن عبدالله، بخشى از عمر خود را در بصره گذرانده و مدتى نيز ساكن رى بوده است. وى به خراسان نيز هجرت كرده و به افكار فلسفى گرايش داشته و او را از جمله گروه اخوان الصفا شمرده اند كه در تأليف رسائل اخوان الصفا شركت داشته است. منابع زيديه او را زيدى مذهب دانسته اند، ولى برخى محققان معتقدند كه اگر چه كتاب الأربعون حديثا السيلقيّة از طرق زيديه روايت شده و به ما رسيده، ولى مؤلف آن زيدى نبوده است.
كتاب الأربعون -كه به جهت نسبت به حسن بن مهدى سيلقى كه يكى از راويان آن بوده به نام الأربعون حديثا السيلقيّة اشتهار يافته است، در برگيرنده چهل حديث مشهور و مورد قبول زيديه است كه از پيامبر گرامى اسلام نقل شده و بيشتر به مسائل اخلاقى توجه

صفحه از 155