مقايسه اجمالي « الموضوعات » ابن جوزي با « اللئالي » سيوطي - صفحه 71

موضوع نيست. اين كتاب, در چهار مجلّه توسط نشر صدوق(تهران) به چاپ رسيده است.

كتاب الموضوعات در نظر حديث شناسان

كتاب الموضوعات ابن جوزى كه در قرن ششم هجرى نوشته شده است, تقريباً از همان دوران, مورد انتقاد دانشمندان قرار گرفت. از جمله اين منتقدان, ابوعمرو عثمان بن عبدالرحمان شهرزورى, معروف به ابن الصلاح است كه در زمان وفات ابن جوزى, بيست ساله بوده و تقريباً با وى معاصر بوده است.
ابن الصلاح كه حديث شناسى ژرف انديش و ماهر است, بدون ذكر نام ابن جوزى مى نويسد:
بزرگ ترين مجموعه از احاديث متهم به وضع كه در اين روزگار جمع آورى شده است, عنوان الموضوعات دارد و در حدود دو مجلّد, است و در آن, احاديث زيادى آورده شده است كه هيچ دليلى بر موضوع بودنشان نيست و شايسته بود كه به طور مطلق, تحت عنوان «احاديث ضعيف» از آنها ياد مى شد. ۱
البته به نظر برخى محقّقان معاصر, اشتباهات ابن جوزى از آن جا ناشى شده است كه بيشتر مطالب كتاب الموضوعات را از كتاب الأباطيل جوزَقانى اقتباس كرده و از اين نظر, تحت تأثير جوزقانى بوده است. از اين رو, ابن جوزى بعضى احاديثِ «حَسَن» و حتّى «صحيح» را تحت عنوانِ حديث موضوع, آورده است. ۲
ابن حجر عسقلانى, از پيشوايانِ علماى حديث شناس قرن نهم, در انتقاد از كتاب الموضوعات, حديثى را از صحيح مسلم نقل مى كند كه ابن جوزى, آن را در كتاب خويش آورده است. او اين نقل ابن جوزى را ناشى از غفلتِ شديد وى, تلقّى كرده است.

1.علوم الحديث, ص۹۹.

2.علوم الحديث و مصطلحه, صبحى الصالح, قم: منشورات الرضى ـ منشورات دارالكتاب الاسلامى, چاپ پنجم, ص۱۹۱ـ۲۹۲.

صفحه از 93