در ميان فهرست تأليفات مرحوم ملاّصالح روغنى, از نوشته اى به نام «شرح المثنوى» ۱ يا «شرح اشعار مثنوى رومى» ۲ نام برده شده كه با توجّه به عدم ذكر مشخّصات آن در كتابشناسى ها مى توان قاطعانه گفت كه چنين كتابى, لااقل در دسترس فهرست نويسان نبوده است. لذا تنها به ذكر نام و موضوع آن, اكتفا كرده اند. نگارنده نيز با توجّه به جالب بودن موضوع كتاب و نيز مربوط بودن آن به منطقه قزوين, مدّت ها به دنبال آن بود; ولى نشانى از آن نيافت, به طورى كه اهل فن نيز از وجود آن, اظهار بى اطّلاعى مى كردند. در الذريعة ـ كه مهم ترين منبع كتابشناسى شيعه به شمار مى رود ـ, آمده است:
[شرح المثنوى] للمولى محمّد صالح بن محمد باقر الروغنى القزوينى, معاصر المحدّث الحرّ و هو شرح بعض أشعاره. ۳
مرحوم مدرّس تبريزى, ضمن نگارش احوال مؤلّف مزبور, يكى از آثار وى را «شرح اشعار مثنوى رومى» برشمرده و گفته كه بعضى از اشعار مشكلش را شرح كرده است. ۴ استاد حسن امين نيز كه در مستدركات أعيان الشيعة, در ذيل زندگى نامه ملاّصالح, به شمارش آثار باقى مانده از وى پرداخته, تنها از اين اثر به ذكر «شرح أشعار المثنوى» اكتفا نموده است. اين در حالى است كه نويسنده اين بخش, مدّعى وجود همه آثار شمارش شده (از جمله شرح مثنوى ياد شده) در نزد خود شده است, ۵ در حالى كه نام اصلى كتاب و مشخّصات آن را به هيچ وجه, ذكر نكرده است.
شيخ حرّ عاملى كه هم عصر مؤلّف بوده, در مجموعه آثارى كه به ملاّ صالح نسبت داده شده, از كتابى به نام «شرح بعض أشعار المثنوى الرومى» نام برده است; ولى متأسفانه هيچ مشخصّه ديگرى از آن به دست نداده است ۶ و ظاهراً همه مؤلفان پس از شيخ حرّ عاملى, نسبت دادن اثرى در شرح مثنوى به ملاّصالح را از وى اخذ كرده اند. بدين
1.الذريعة, ج۱۴, ص۵۴.
2.ريحانة الأدب, ج۱ـ۲, ص۳۴۳.
3.الذريعة, ج۱۳, ص۵۴.
4.مستدركات أعيان الشيعة, ج۳, ص۲۳۱.
5.أمل الآمل, ج۲, ص۲۷۷.
