205
دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

مسلم به نقل آنها پرداخته و نزد برخى حديث پژوهان معلول شمرده شده اند ، يكصد حديث است . ۱
ليكن چنان كه به هنگام بررسى اعتبار صحيح البخارى گفته شد ، معلول بودن بسيارى از احاديث مزبور ، چندان مسلّم نيست و عدّه اى چون نووى و ابن حجر ، به دفع ايراد از آنها پرداخته اند .
برخى از راويانى كه در اَسناد روايات مسلم قرار گرفته اند ، راويانى متوسط الحال اند كه در طبقه دوم از جهت حفظ و اِتقان قرار مى گيرند ؛ يعنى روايات آنان در درجه صحيح قرار نمى گيرد و حتى عدّه قابل توجّهى از رجال اين كتاب ، از راويانى هستند كه برخى از علماى جرح و تعديل ، در ضعف آنان سخن گفته اند . البته در صحيح البخارى نيز ـ چنان كه پيشتر گفته شد ـ چنين راويانى وجود دارند ؛ امّا تعداد آنها در صحيح مسلم ، بسيار بيشتر است ؛ اگر چه تعداد آنان به طور دقيق شمارش نشده است؛ امّا با تخمين مى توان تعداد آنها را بيش از 480نفر دانست؛ زيرا گفته شده كه بخارى از 434 نفر نقل روايت كرده كه مسلم به نقل احاديث آنان نپرداخته است و در اين عدّه ، حدود هشتاد نفر از اين گونه راويان ، وجود دارد و مسلم ، از 620 نفر روايت نقل كرده كه بخارى از آنها نقل نكرده و در اين عدّه ، 160 نفر از اين گونه راويان وجود دارد ۲ . بنا بر اين ، با توجّه به آن كه تعداد اين گونه راويان ـ چنان كه پيشتر گفته شد ـ تنها در احاديث مسندى كه بخارى آنها را به عنوان «اصل» نقل كرده، 396 نفر است . قاعدتا تعداد آنان در صحيح مسلم ، مى بايد بيش از 480 نفر باشد .
به هر حال ، به دليل وجود چنين راويانى در اَسناد روايات صحيح مسلم ، عدّه اى بر اين كتابْ خُرده گرفته اند و علمايى مانند ابن صلاح نيز در مقام پاسخگويى برآمده اند و در توجيه وجود چنين راويانى در اَسناد احاديث صحيح

1.مقدمة ابن الصلاح ، ص۲۱ (پاورقى) .

2.فتح المغيث ، السخاوى ، ج۱ ، ص۴۳ ؛ تدريب الراوى ، ج۱ ، ص۴۲ .


دانش رجال از ديدگاه اهل سنت
204

همچنين مسلم برخلاف بخارى ، به نقل اقوال صحابيان (موقوفات) و اقوال تابعيان (مقطوعات) ، نپرداخته است . ۱
ب) بررسى رجالى كتاب و اعتبار آن : آنچه كه پيش از اين ، در مورد رجال صحيح البخارى گفته شد كه اتّفاق بر نامگذارى كتاب بخارى به «صحيح» به منزله اتّفاق امّت بر عدالت جميع راويانى است كه نامشان در اسناد احاديث مسند آن كتاب ، ذكر شده ، در مورد صحيح مسلم نيز گفته شده است . از اين رو ، يكى از راه هاى اثبات عدالت راوى را آن دانسته اند كه نامش در اَسناد احاديث اين كتاب (و يا صحيح البخارى ، چنان كه پيشتر گفته شد) ذكر شده باشد ۲ . البته مراد ، اسناد احاديثى است كه مسلم ، آنها را در هر باب به عنوان «اصول» نقل كرده و بدانها احتجاج كرده است ، نه اَسناد احاديثى كه وى به عنوان شواهد و متابعات ، براى تأييد و تقويت ، نقل كرده است ؛ اگر چه وى در شواهد و متابعات نيز از راويانى كه همه و يا اكثر علماى جرح و تعديل آنها را تضعيف كرده اند ، نقل روايت نكرده است .
مسلم ، برخلاف بخارى ، براى نقل احاديث مُعَنعَن و متّصل دانستن آنها ، معاصر بودن راوى را با كسى كه از وى روايت نقل كرده (مروى عنه) ، كافى دانسته است و مانند بخارى ، ثبوت ملاقات آن دو را لازم ندانسته است . ۳
با وجود اين كه كتاب ، بعد از صحيح البخارى ، بهترين كتاب در نقل خصوص احاديث صحيح به شمار آمده است ، برخى از احاديث اين كتاب نيز مانند صحيح البخارى ، مورد انتقاد دار قُطنى و برخى ديگر از حديث پژوهان قرار گرفته و معلول دانسته شده اند ؛ تعداد احاديث مزبور به 132 حديث بالغ مى گردد كه 32 حديث بين صحيح البخارى و صحيح مسلم مشترك است . بنا بر اين ، احاديث خاصّى كه فقط

1.بحوث فى تاريخ السنة المشرّفة ، ص۲۴۸ .

2.الاقتراح ، ص۵۵ .

3.تدريب الراوى ، ج۱ ، ص۴۳ ؛ أُصول الحديث ، ص۳۱۶ .

  • نام منبع :
    دانش رجال از ديدگاه اهل سنت
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1381
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 45073
صفحه از 298
پرینت  ارسال به