235

دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

1 . العلل ؛ 2 . الأسماء والكنى ؛ 3 . الطبقات ؛ 4 . الضعفاء ، 5 . التاريخ .
از ابن معين نقل شده كه على بن مدينى ، هرگاه نزد ما مى آيد ، اظهار مذهب اهل سنّت مى كند و هرگاه به بصره مى رود ، اظهار مذهب تشيّع مى كند .
ذهبى در ذيل نقل فوق گفته است : اظهار مناقب امير مؤمنان على عليه السلامتوسط ابن مدينى در بصره ، به جهت آن بوده كه اهل بصره ، عثمانى و منحرف از على عليه السلامبوده اند ، نه آن كه وى شيعه يا منافق صفت بوده است .
ابن مدينى در ابتدا قائل به مخلوق بودن قرآن بوده و نزد قاضى احمد بن ابى دوَاد (كه وى نيز قائل به مخلوق بودن قرآن و از دشمنان احمد بن حنبل بوده) مى رفته و از او كمك هاى مالى دريافت مى كرده است . به همين دليل ، برخى از معاصرانش ، نقل حديث از وى را ترك و تحريم كردند و در برخى از مصادر علم رجال ، چون الضعفاء الكبير ، در شمار ضعفا ذكر شده است ؛ امّا برخى گفته اند كه وى از ترس شمشير ، قائل به مخلوق بودن قرآن شده است . به هر حال ، وى مدّتى پيش از وفاتش قول مذكور را ترك كرد و به تكفير كسانى كه قائل به مخلوق بودن قرآن بوده اند ، پرداخت . ^۱
ابوزرعه رازى ، ابن مدينى را در جرح و نقد رجال ، از سختگيران به شمار آورده است . ^۲

3 . احمد بن حنبل

ابو عبد اللّه احمد بن محمّد بن حنبل شيبانى ^۳ بغدادى ، صاحب كتاب

1.ر .ك : سير أعلام النبلاء ، ج۱۱ ، ص۴۱ ـ ۶۰ (ش۲۲) ؛ الضعفاء الكبير ، ج۳ ، ص۲۳۵ ـ ۲۴۰ (ش۱۲۳۷) ؛ تذكرة الحفّاظ ، ج۲ ، ص۴۲۸ ـ ۴۲۹ (ش۴۳۶) ؛ ميزان الاعتدال ، ج۳ ، ص۱۳۸ ـ ۱۴۱ (ش۵۸۷۴) .

2.الجرح والتعديل ، ج۷ ، ص۷۳ (ش۴۱۳ ، شرح حال فضيل بن سليمان نميرى) .

3.منسوب است به شَيبان ، قبيله اى معروف در وائل .

دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

234

به گونه اى كه شخصيت ممتازى چون احمد بن حنبل ، در مورد وى گفته است كه يحيى بن معين ، داناترينِ ما به علم رجال است .
آراى ابن معين در احوال برخى رجال ، به دليل تغيير اجتهاد وى ، مختلف و متعارض است . تعارض هاى مزبور ، گاهى نسبى اند نه واقعى و منشأ آن ، اختلاف در كيفيت سؤالى بوده كه از سوى سؤال كنندگان متعدّد (مانند عبّاس دورى ، عثمان دارمى و ابوحاتم رازى) عارض مى شده است .
ذهبى ، ابن معين را در نقد و جرح رجال ، از سختگيران به شمار آورده است . ^۱
از جمله كتاب هايى كه آراى رجالى ابن معين در آنها آمده ، كتاب هاى ذيل است : 1 . التاريخ والعلل ، 2 . معرفة الرجال ، 3 . الضعفاء . ^۲

2 . على بن مَدينى

ابوالحسن على بن عبد اللّه بن جعفر مدينى بصرى ، به سال 161 هجرى متولّد شد و به سال 234 هجرى در سامرا درگذشت . ابن مدينى ، ثقه و از حافظان حديث و بسيار جليل القدر بوده ، به گونه اى كه به وى در حديث ، لقب «امير المؤمنين» داده شده است . بصيرت و اطّلاع وى بر ايراد احاديث معلول و احوال رجال نيز زبانزد محدّثان است ، چنان كه شخصيت ممتازى چون بخارى ، در مدح و فضل وى گفته است كه خود را پيش هيچ كس كوچك نيافتم ، جز نزد على بن مدينى .
وى مؤلّف بيش از دويست عنوان كتاب در علم علل احاديث و رجال و تاريخ بوده كه از آن جمله اند :

1.أربع رسائل فى علوم الحديث (ذكر من يعتمد قوله فى الجرح والتعديل) ، ص۱۷۲ .

2.ر .ك : الجرح والتعديل ، ج۱ ، ص۳۱۴ ـ ۳۱۸ ؛ تاريخ بغداد ، ج۱۴ ، ص۱۸۱ ـ ۱۹۱ (ش۷۴۸۴) ؛ تذكرة الحفّاظ ، ج۲ ، ص۴۲۹ ـ ۴۳۱ (ش ۴۳۷) ؛ طبقات الحفّاظ ، ص۲۰۷ ـ ۲۰۸ (ش۴۱۶) .

نام منبع :

دانش رجال از ديدگاه اهل سنت

پدیدآورنده :

محمد رضا جدیدی نژاد (پديدآورنده)

تعداد جلد :

1

ناشر :

سازمان چاپ و نشر دارالحدیث

محل نشر :

قم

تاریخ انتشار :

1381

نوبت چاپ :

اوّل

نتیجه جستجو برای « »