الگوى نبوى بودند و از همين زمان، نقل اخبار مربوط به پيامبر رايج شد . از ظواهر چنين پيداست وقتى كسى كه پيامبر را ملاقات نكرده بود و سخنى درباره پيامبر يا به نقل از وى گزارش مى كرد، احتمالاً از او مى خواستند منبع خبر خود را اعلام كند؛ به ويژه وقتى مسأله اى حساس يا موضوعى نزاع انگيز در ميان بود . به نظر اينان، دودستگى و اختلافات جامعه اسلامى پس از قتل عثمان، خليفه سوم (در سال 35 هجرى)، يكى از اسباب بسيار مهم در پيدايش اِسناد بوده است .
آنهايى كه به شكل گيرى سند در دوره تابعان اعتقاد دارند، چنين استدلال مى كنند كه با درگذشت اكثر صحابه، ديگر اطلاعات بى واسطه درباره پيامبر وجود نداشت . اين وضع همگان را مجبور ساخت كه هرگاه كسى خبرى درباره پيامبر دهد، منبع و مأخذ سخنش را مطالبه كنند . گاه، برخى محققان اين تاريخ گذارى را به عامل تاريخى خاصى پيوند مى دهند؛ فزونىِ منازعات در جامعه اسلامى پس از مرگ معاويه، پنجمين خليفه و سرسلسله امويان (در سال 60 هجرى) كه از آن با عنوان «فتنه دوم» ياد مى كنند.
احتجاج ديگر به نفع وجود اِسناد در دوره تابعان برگرفته از خود برخى روايات بوده است ؛ به طور مثال، يوزف هوروويتس از روايتى كه در سند آن گفته شده زُهرى (م 124 ق) برخى از منابع و راويان خود را نام برده است، چنين نتيجه گرفته كه در نسل پيش از زُهرى، يعنى در دوره تابعان متقدم در پايان قرن نخست هجرى، اِسناد به كار مى رفته است . مطالعات جديد هم نشان داده است كه رواياتى با سندهاى قديمى از نيمه دوم قرن نخست هجرى وجود دارد .
در ميان غربيان، كسى كه منشأ اِسناد را بسيار متأخر مى داند، شاخت است . وى به كاربرد سند پيش از آغاز قرن دوم اعتقاد نداشت و ظهور اِسناد را با آشوب هاى اجتماعى اى مرتبط مى دانست كه طى آن، امويان خلافت را به بنى عباس واگذار كردند (126 ـ 132 هجرى) . شاخت اين ديدگاه هوروويتس را به طور صريح رد مى كند كه معتقد بود استفاده از سند در ميان راويان و مدوّنان خبره، دست كم از ربع آخر قرن اول هجرى متداول بوده است . ديدگاه شاخت در باب شكل گيرى متأخر و ديرهنگام اِسناد با اين اعتقاد وى پيوند مى خورد كه رواياتى كه به شخصيت هاى قديمى در قرن نخست هجرى باز مى گردند، تنها و تنها در قرن دوم ساخته شده اند . وَنزبرو هم رواج سند را چندان زودتر از پايان قرن دوم هجرى تاريخ گذارى نمى كند .
برخى از مدافعان هر يك از اين نظريه هاى سه گانه در باب خاستگاه و پيدايش اِسناد، به حوادثى تاريخى، به ويژه فتنه ها و جنگ هاى داخلى در ميان مسلمانان، استناد مى كنند كه گمان مى رود سبب به كارگيرى و رواج اِسناد شده اند. شگفت اين كه همگان به منبعى واحد، يعنى خبرى منسوب به ابن سيرين (م 110 ق) استناد مى كنند كه مى گويد «پس از فتنه»، مردم ديگر از سند روايات سراغ مى گرفتند. محققانى كه خاستگاهى بسيار قديم براى اِسناد قايل اند، اين جمله ابن سيرين را به «فتنه نخست» تفسير مى كنند كه پس از قتل عثمان پديد آمد. دسته دوم ـ كه دهه هاى پايانى قرن نخست