داوري در باب تعارض آراي نجاشي و دیگر رجال شناسان متقدم شیعه - صفحه 213

صورت، توقف لازم است. ۱
صاحب معالم آنگاه مى فرمايد: آنچه سيد بن طاووس فرموده، متين است. ۲

تعارض رأى نجاشى با ديگر رجال شناسان متقدم

علاوه بر وجوهى كه در مقام تعارض جرح و تعديل گفته شد، نوعا علما در هنگام تعارض ميان آراى رجال شناسان متقدم شيعه، رأى نجاشى را بر ديگران مقدم داشته اند؛ در اين نوشتار نگارنده درصدد است تا ضمن بيان امتيازات ويژه نجاشى و برترى هاى وى به ويژه در دانش رجال و نسب شناسى، وجه تقديم قول او را بر ساير رجال شناسان مشخص سازد، ضمنا به نمونه هايى از جرح و تعديل ها و مقايسه آراى نجاشى و ابن غضايرى، شيخ طوسى و شيخ مفيد و شيخ صدوق و راه حل هاى عملى آنها اشاره خواهد شد.

1. درباره نجاشى و كتاب رجالى وى

ابوالعباس، احمد بن على بن محمّد اسدى نجاشى كوفى (372 ـ 450 ق) از دانشمندان بزرگ به ويژه از رجال شناسان نامور شيعه، در قرن چهارم و پنجم هجرى به شمار مى رود. وى دانش حديث و رجال را از مشايخ معروف عصر خود چون شيخ مفيد، سيد مرتضى، ابن نوح سيرافى، ابن الجندى، ابن قرّه كاتب و حسين بن عبيداللّه غضايرى و جز آنان فرا گرفته است. وى علاوه بر كتاب معروف رجال خود ـ كه از معتبرترين كتب رجالى شيعه محسوب مى شود ـ داراى كتابهايى با عنوان تفسير قرآن و اخبار الوكلاء الاربعة است. ۳
كتاب الرجال نجاشى، بسان دائرة المعارفى است كه در آن، اطلاعاتى ارزش مند در باب حوزه هاى دينى و پايگاه هاى، حديثى شيعه، روابط حوزه ها با يكديگر، راويان و اصحاب خاص امامان شيعه، كيفيت تماس و رويت از آنان، آثار، اصول و مصنّفات حديثى شيعه، دقت و مواظبت علما بر حفظ ميراث گرانقدر حديثى، شناسايى غلات و طرد آنان از مسير حديث، بازشناسى نسخه هاى سالم از نسخ جعلى و تحريف شده، اصول و ضوابط جرح و تعديل و... گرد آمده است. ۴
مؤلف محترم در اين اثر، جمعا 1269 نفر از مصنفان شيعه را ـ كه در فاصله قرن دوم تا پنجم هجرى مى زيسته اند ـ معرفى كرده است كه از اين عده، بسيارى در شمار اصحاب و

1.معارج الاصول، ص ۱۵۱.

2.معالم الدين ، ص ۲۰۶ و ص ۲۰۷.

3.ر.ك: كليات في علم الرجال ، ص ۵۲ ـ ۶۳.

4.پژوهشى در تاريخ حديث شيعه ، ص ۴۳۹؛ نيز ر. ك : الذريعة ، ج ۱۰ ، ص ۱۵۴.

صفحه از 235