در اكثر موارد اين چنين نيست. علما معمولاً در صورت تعارض بين قول (توثيق) نجاشى و قول (تضعيف) ابن غضايرى، سخن نجاشى را مقدم مى دارند. در اين بخش نمونه هايى از اين موارد را يادآور مى شوم:
الف . محمّد بن اسماعيل بَرْمَكى
نجاشى درباره محمّد بن اسماعيل بن احمد بن بشير برمكى مى گويد: «وكان ثقةً مستقيما». ۱ وى در رجال ابن غضايرى تضعيف شده است. ۲ علاّمه قول نجاشى و ابن غضايرى هر دو را نقل كرده، سپس قول نجاشى را ترجيح داده است: «وقول النجاشى عندى ارجح». ۳ و در رجال ابن داوود ۴ هم آمده است: «و ضعّفه الغضائرى و الثقة ارجح». ۵ گفتنى است كه بسيارى از فقها تضعيفات ابن غضايرى را معتبر ندانسته اند؛ به ويژه در صورتى كه معارض نيز داشته باشد. ۶
ب . ابراهيم بن عُمَر يَمَانى
نجاشى وى را توثيق كرده است. ۷ لكن ابن غضايرى وى را تضعيف كرده است، ۸ علاّمه رحمه اللهپس از نقل توثيق و تضعيف ابن غضايرى مى گويد:
والارجح عندى قبول روايته و ان حصل بعض الشك بالطعن فيه. ۹
علاّمه اردبيلى نيز پس از نقل رواياتى از صدوق رحمه الله و كلينى رحمه الله در من لا يحضره الفقيه ۱۰ و الكافى ۱۱ ، درباره ابراهيم بن عمر يمانى صنعانى، كه در طريق آنها واقع شده، توثيق نجاشى و علاّمه و تضعيف ابن غضايرى را مطرح كرده، قول نجاشى را ترجيح داده، مى گويد:
والاول ارجح و هو ظاهر، لانّ الغضائرى مع كونه واحدا ما ثبت توثيقه، فانّه الحسين بن عبيداللّه . ۱۲
علاّمه سيد على طباطبائى، نيز قول نجاشى را در توثيق ابراهيم بن عمر بر تضعيف ابن
1.رجال النجاشى، ص ۳۴۱، ش ۹۱۵.
2.الرجال لابن الغضائرى، ص ۹۷
3.خلاصة الأقوال في معرفة الرجال ، ص ۲۵۸، ش ۸۹.
4.ص ۱۶۵ ، ش ۱۳۱۳ .
5.الرجال لابن الغضائرى، ص ۹۷ و ۹۸ پاورقى.
6.ر.ك: تنقيح المقال، ج ۱، ص ۲۱۸ ؛ خلاصة الاقوال، ص ۵۱، ش ۱۵؛ جامع الرواة، ج ۱، ص ۱۸۷ .
7.رجال النجاشى، ص ۲۰، ش ۲۶.
8.الرجال لابن الغضائرى، ص ۳۶، ش ۲.
9.خلاصة الأقوال في معرفة الرجال ، ص ۵۱، ش ۱۵.
10.ر.ك: من لا يحضره الفقيه، ج ۳، ص ۱۷۴.
11.ر. ك: الكافى، ج ۵، ص ۱۴۵.
12.مجمع الفائده، ج ۸، ص ۴۵۵.
