حكم روايت صحابه از اسباب نزول

سهيلا پيروز فر ^۱

چكيده:

علم اسباب نزول يعنى شناخت موقعيت زمانى، مكانى، فردى، اجتماعى، اعتقادى و ديگر زمينه هايى كه نزول آيه يا بخشى از يك سوره را سبب شده است.
بيشتر قرآن پژوهان و مفسران معتقدند تنها راه دستيابى به اين علم، نقل و روايت است. بسيارى از دانشمندان اهل سنت گفتار صحابه درباره سبب نزول را در حكم حديث مسند دانسته و دلايلى ذكر كرده اند.
در اين نوشتار، ضمن بازگويى و بررسى آراى دانشمندان علوم اسلامى درباره صحابه و روايات اسباب نزول تلاش كرده ايم به شكلى تحليلى، مجموعه روايات صحابه را از اسباب نزول بررسى نماييم. مرويات صحابه درباره سبب نزول ، به منزله شهادت از دانسته هايى است كه به دليل حضور در حال و هواى زمان نزول به دست آورده اند، از باب گزارش و اِخبار از رويدادها و وقايع هم زمان با نزول آيات، يا تطبيق بعضى حوادث با آيات حجيت دارند و بحث درباره حجيت يا عدم حجيت خبر واحد درباره اين گونه اخبار از جمله مستند به سيره عقلاست.

كليد واژه: اسباب نزول، روايت، خبر واحد، صحابه، تابعان.

اسباب نزول آيات در دو حوزه مختلف مورد بحث قرار گرفته است . از يك سو، در شمار موضوعات علوم قرآنى است و بنابراين در كتب علوم قرآنى به ابعاد مختلف آن ، از جمله: تعريف اسباب نزول، اهميت، فوايد و راه شناخت آن و... به گستردگى پرداخته شده است و از سويى ديگر، در ضمن تفاسير و مقدمه مفسران، چگونگى آن به بحث كشيده شده است و بالاخره ، بدان جهت كه گزارش اين مناسباتِ نزول آيات در قالب روايات آمده است، موضوعى حديثى قلمداد مى شود و در مجموعه هاى