آگاه اند.
2 ـ 2 . ويژگى پيامبر اسلام به عنوان مخاطب قرآن : نبى گرامى اسلام و هر پيامبر الهى از ويژگى هايى بر خوردارند كه ساير انسان ها فاقد آن هستند؛ همچون عصمت آنان در دريافت وحى و ابلاغ وحى و عمل به وحى، و علم و دانش خاص الهى آنان و توانايى بر انجام معجزات و نيز ناتوانى شيطان در تصرف و تسلط بر آنان و پاكى آنان از آلودگى هاى اخلاقى و گناه و تسليم پذيرى محض آنان در برابر خدا و محبوبيت بالايشان در نزد خدا و برخى ويژگى هاى ديگر.
وجود اين ويژگى ها در پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله موجب مى شود كه در مواجهه با ظاهر برخى از آيات قرآن ابهاماتى نمايان گردد كه فهم آن نيازمند بيان پيامبر صلى الله عليه و آله است ؛ همچون آياتى كه ظاهر آنها دلالت بر شك داشتن پيامبر در برخى از معارف قرآن مى كند و اين با مقام عصمت ايشان و علم و يقين او نمى سازد. پيامبرى كه پيام آور حقايق يقينى است، چگونه مى تواند خود بدان شك داشته باشد؟ و يا آن دسته از آياتى كه ظاهر آن دلالت مى كند كه كوتاهى هايى از پيامبر صلى الله عليه و آله در ابلاغ وحى و يا عمل نمودن به آن، صادر شده و به همين خاطر مورد عتاب الهى قرار گرفته است.
اين گونه آيات با عصمت پيامبر صلى الله عليه و آله ناهمخوانى دارد و فهم آن نيازمند بيان پيامبر و وارثان علمى حضرت اند ؛ به طور نمونه، مأمون از امام رضا عليه السلامدر باره عصمت پيامبران پرسش هايى كرده كه يكى از آنها در باره برخى از همين قبيل خطابات در قرآن بود:
قال المأمون : للّه درك أباالحسن ! فاخبرني عن قول اللّه ـ عز وجل ـ : «عَفَا اللَّهُ عَنكَ لِمَ أَذِنتَ لَهُمْ» . قال الرضا عليه السلام : هذا مما نزل باياك اعني واسمعي يا جاره خاطب اللّه ـ عز و جل ـ بذلك نبيه واراد به امته وكذلك قوله تعالى:«لَـلـءِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَـسِرِينَ» .و قوله ـ عز و جل ـ :وَ لَوْلاَ أَن ثَبَّتْنَـكَ لَقَدْ كِدتَّ تَرْكَنُ إِلَيْهِمْ شَيْـ?ا قَلِيلاً .
چنان كه در روايت باقرين عليهماالسلام پيامبر هر گونه شك و ترديدى را از خود نفى كرده است:
إبراهيم بن عمير رفعه إلى أحدهما في قول اللّه ـ عز و جل ـ لنبيه صلى الله عليه و آله :«فَإِن كُنتَ فِى شَكٍّ مِّمَّآ أَنزَلْنَآ إِلَيْكَ فَسْـ?لِ الَّذِينَ يَقْرَءُونَ الْكِتَـبَ مِن قَبْلِكَ» .قال : قال رسول اللّه صلى الله عليه و آله : لا أشك ولا أسأل.^۱
همان گونه كه در اين نمونه روايات گذشت، ويژگى هاى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آلهبه عنوان مخاطب قرآن، موجب ابهامهايى در فهم برخى از آيات مى گرديد كه نيازمند بيان و توضيح راسخان در حقايق قرآن بود.
3 ـ 2 . ويژگى هاى اعجازى كلمات و جملات و معانى و معارف قرآن : كلمات و جملات قرآن، اگرچه در قالب اصول و قواعد محاورات رايج در ميان عقلا نازل شده است، ولى معانى بلند آن و