سئل ابوعبداللّه عليه السلام عن السعى بين الصفا والمروة فريضة ام سنّة؟ فقال : فريضة. قلت : او ليس قال اللّه ـ عز وجل ـ«فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا»؟ قال : كان ذلك في عمرة القضاء. أنّ رسول اللّه (ص) شرط عليهم أن يرفعوا الاصنام من الصفا والمروة فتشاغل رجل وترك السعى حتّى انقضت الايّام وقد اعيدت الاصنام ، وجاوؤا اليه فقالوا : يا رسول اللّه ! إنّ فلانا لم يسع بين الصفا والمروة وقد اعيدت الاصنام فانزل اللّه ـ عز وجل ـ«فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا»، اى وعليها الاصنام.^۱
روشن شدن فضاى نزول آيه نشان مى دهد كه مسلمانان گمان مى كردند كه سعى بين صفا و مروه، در حالتى كه بت هاى مشركان بر آن قرار گرفته ، يك سنت جاهلى و عملى نارواست. آيه قرآن براى رفع اين توهم عبارت «فَلاَ جُنَاحَ» را به كار برده است.
درباره سبب نزول سوره كوثر نيز آورده اند كه اين سوره در پى آن نازل شد كه برخى از مشركان (عمرو عاص و يا پدر او) پيامبر صلى الله عليه و آلهرا ابتر خوانده بودند؛ چرا كه او پسرى نداشت تا نسلى از خود برجاى گذارد.
قرآن با ذكر اعطاى كوثر ـ كه اشاره به خير كثير دارد ـ به پيامبر صلى الله عليه و آله مژده نسلى گسترده و كثير را مى دهد. بنابراين ، با وجود آن كه روايتى در تفسير كوثر به حضرت زهرا عليهاالسلام در دسترس نيست ، اين معنا قابل قبول است كه اين سوره به حضرت ايشان اشاره داشته و نسل فراوان ايشان را فراياد آورده است.
آيه «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَهُمْ رَ كِعُونَ»^۲ نيز مثال مناسبى است. بديهى است كه آيه به مصداق معين و مشخصى اشاره دارد؛ نه آن كه هركس وصف صدقه دادن در ركوع را دارد ، شايستگى ولايت بر مسلمين را خواهد داشت. به عبارت ديگر، صدقه دادن در ركوع عملى است كه اختلاف اساسى با وصف عدالت و علم دارد. مدلول آيه اشاره به فردى است كه قبل از نزول آيه اين عمل را انجام داده ، نه هركس كه در هر زمان اين عمل را انجام دهد ، عنوان ولايت خواهد داشت؛ حتى استحباب شرعى صدقه دادن در ركوع نيز از اين آيه استفاده نمى شود.
بنابراين ، تنها با فهم سبب نزول مى توان مقصود آيه را دريافت و بدون مراجعه به روايات ، ابهام آيه به هيچ عنوان برطرف نخواهد شد. ^۳