نقش روايات در فهم آيات - صفحه 323

«قُلْ مَا يَعْبَؤُاْ بِكُمْ رَبِّى لَوْلاَ دُعَآؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ يَكُونُ لِزَامَا».۱
و مى فرمايد:
«وَ قَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِى أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِى سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ» .۲
تفسير اين سخنان با مراجعه به رواياتى ميسر است كه درباره دعا صادر شده و يا مصداق دعا هستند. صحيفه سجاديه شرح اين آيه قرآن تلقى مى شود زيرا مفهوم و معنا و حقيقت آيه را در خود متجلى كرده و بروز داده است.
اين سخن امام على عليه السلام اگر چه به ظاهر تفسير آيه خاصى نيست ، ولى در واقع تفسير و تبيين معارف وحيانى درباره دعاست:
اعلم ان الذى بيده خزائن ملكوت الدنيا والاخرة قد اذن لدعائك و تكفّل لاجابتك و أمرك أن تسأله ليعطيك و هو رحيم كريم لم يجعل بينك و بينه من يعجبك عنه و لم يلجئك الى من يشفع لك اليه.۳
امام صادق عليه السلامنيز فرموده است:
ادْعُ وَ لاَ تَقُلْ إِنَّ الْأَمْرَ قَدْ فُرِغَ مِنْهُ إِنَّ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْزِلَةً لَا تُنَالُ إِلَّا بِمَسْأَلَةٍ.۴
بنابراين مى توان گفت: تمامى معارف قرآنى و روايى، مجموعه اى هماهنگ و سيستماتيك را تشكيل مى دهند و هر جزئى از آن به اجزاى ديگر نظر دارد و آن را تفسير و تبيين مى كند. محور بودن معارف قرآنى اقتضا مى كند كه براى فهم آن بقيه آموزه ها مورد استفاده قرار گيرند. بدون مراجعه به روايات و بدون تشكيل مجموعه اى جامع و كامل از تمامى معارف وحيانى، نمى توان به كنه مفهوم و مراد جدى شارع دست يافت. روايات معصومين حتى اگر به گونه رسمى تفسير آيه اى از قرآن نباشند در واقع در صدد تبيين آن معارف هستند. براى درك و فهم آن آيه و مراد آن لازم است تمامى سخنان معصومين در كنار آن مورد توجه قرار گيرد.

9 ـ 3 . تبيين روش فهم و تفسير و استفاده:

چگونگى استفاده از آيات قرآن و روش فهم و درك آيات نيز با استفاده از روايات معصومين

1.سوره فرقان، آيه ۷۷ .

2.سوره غافر، آيه ۶۰ .

3.بحارالأنوار، ج ۷۷، ص ۲۰۴ .

4.الكافى، ج ۲، ص ۴۶۶ .

صفحه از 327