نقش روايات در فهم آيات - صفحه 324

قابل فهم است. استنطاق قرآن و شيوه راهيابى به معارف قرآنى، از گونه هاى تأثير روايات در فهم آيات است. امامان به اصحاب و پيروان خود گفته اند چگونه كه مى توانند از درون آيات معارف را صيد كنند.
مثلاً مراجعه به قرآن و استخراج قواعد كلى و انطباق آن بر مصاديق مختلف در روايات مورد اشاره قرار گرفته است. عبدالاعلى از امام صادق عليه السلام درباره وظيفه شخصى پرسيد كه ناخنش زخم شده و بر انگشت خود زخم بند نهاده است امام عليه السلامدر جواب او با اشاره به يك قاعده كلى روش استنطاق از قرآن را بيان كرده و مى فرمايد:
يعرف هذا و أشباهه من كتاب اللّه عزّوجل«وَ مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِى الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ»۱امسح عليه.۲
امام على عليه السلام با كنار هم قرار دادن دو آيه از آيات قرآن، يعنى «وَالْوَ لِدَ تُ يُرْضِعْنَ أَوْلَـدَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ»۳ و آيه «وَ حَمْلُهُ وَ فِصَــلُهُ ثَلَـثُونَ شَهْرًا»۴ استنتاج كرده اند كه از نظر قرآن كريم حداقل دوران باردارى شش ماه است. ۵
همچنين امام جواد عليه السلام با ضميمه كردن آيه «وَ أَنَّ الْمَسَـجِدَ لِلَّهِ»۶ و آيه شريفه «وَالسَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُواْ أَيْدِيَهُمَا»۷ اين نكته را بيان كرده اند كه در مجازات سارق، تنها بايد انگشتان او قطع شود و نمى توان به استناد اطلاق يد بر كف دست يا نوك انگشت تا آرنج و حتى از انگشت تا شانه، بيش از آن را قطع نمود. ۸
در واقع استفاده از قرآن در فهم و درك قرآن، شيوه اى است كه از معصومين عليهم السلامبه يادگار مانده است. در كنار اين روش، توصيه رجوع به سنت و معصومين عليهم السلام نيز مورد تأكيد قرار گرفته است. در احاديث فراوانى به اين مطلب اشاره شده كه تنها اهل بيت به تمامى ظواهر و بواطن قرآن آگاهى دارند.
امام صادق عليه السلام به ابو حنيفه كه ادعاى شناخت قرآن را داشت فرمود:

1.سوره حج، آيه ۷۸ .

2.الكافى، ج ۳، ص ۳۳ .

3.سوره بقره، آيه ۲۳۳ .

4.سوره احقاف، آيه ۱۵ .

5.بحارالأنوار، ج ۴۰، ص ۱۸۰ .

6.سوره جن، آيه ۱۸ .

7.سوره مائده، آيه ۳۸ .

8.متن مفصل اين واقعه در تفسير العياشى ج ۱، ص ۲۳۰ آمده است.

صفحه از 327