فصل هفتم : آداب معاشرت با حسود و شيوه هاى دفع حسادت

نجات از شرّ دشمن و مبارزه با او، آن گاه كه شناسايى شود و نقشه اش فاش گردد، چندان دشوار نيست؛ زيرا دشمنِ شناخته شده، نمى تواند به لباس دوست در آيد و غافلگيرانه زيانى برساند؛ چرا كه انسان، پيوسته مراقب اوست. از اين رو نقشه هايش پنهان نمى ماند و خنثى كردن آنها با تأمّل و مطالعه، آسان خواهد بود.
امّا چنان كه در بحث نشانه هاى حسود گفتيم، حسد، يكى از نشانه ها و صفات منافق است و دشمنى حسود، به خاطر همين دورويى اش، بسيار مرموز و خطرناك است. حسود، دشمنى ناشناس است و پيش از آن كه زيانى برساند، شناخته نمى شود و به عبارت ديگر، زيان رسانيدن، معرِّف اوست.
در اين فصل، آداب معاشرت با حسود و شيوه هاى دفع حسادت، مورد بررسى قرار مى گيرند .

1. مُدارا

با هرزه گو ، در آى ز راه ملايمتصائب! به پنبه، حلق جرس، مى توان گرفت . ¹
امام صادق عليه السلام مى فرمايد:

رَأْسُ الْعَقْلِ بَعْدَ الدّينِ التَّوَدُّدُ إِلَى النّاسِ وَ اصْطِناعُ الْخَيْرِ إِلى كُلِّ أَحَدٍ ، بَرٌّ أَوْ فاجِرٍ .^۱ كمال عقل بعد از [پذيرش] دين، دوستى با مردم و احسان به هر كس، چه خوب و چه بد، است.
اين رفتار سبب مى شود كه فرد، هيچ گاه زمينه حسادت در او فراهم نشود و دچار حسد نگردد.

4. چشم به مال ديگران ندوختن

داوود رقّى از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
خداوند به موسى بن عمران فرموده است: « به مردم، بدان جهت كه از فضل و احسان خود به آنان داده ام، حسد نورز و از روى خودخورى، چشم به سوى آنان دراز مكن و نفْس خود را به دنبال آن فضل و احسانى كه به آنان نموده ام، مينداز. حسود، از من نيست و من هم از حسود نيستم» .^۲
چنانچه انسان دائماً چشم به دارايى ها و امتيازات ديگران داشته باشد و اين چشم دوختن، همراه با حسرت و خودخورى باشد، قطعاً به دام مخوف حسادت خواهد افتاد. بنا بر اين، بهتر است از اوّل از اين كار اجتناب نمايد تا دچار اين بلا نگردد. و اگر هم به طور اتّفاقى چشمش به چيزى افتاد كه از داشتن آن خوش حال مى شد، بگويد: اين نعمت ، از فضل الهى است و فضل الهى نيز بى كران است. خداوندا! بهتر از اين را با فضل و كَرَم خود به من عطا كن. ^۳