بررسى هاى سندى نشان مى دهد كه حدود نيمى از اين روايات ، مُسنَد نيستند بلكه به صورت مُرسَل و مقطوع السند نقل شده اند . نيز نزديك به يك سوم اين روايات توسط غاليان نقل شده است . ^۱
واقعيت آن است كه گرچه اصل تطبيق امرى عقلايى است ، اما روايات جعلى زيادى نيز به جمع روايات تطبيق پيوسته اند . در واقع آنچه كه ائمه بيان كرده اند در يك چارچوب كاملاً منطقى بوده است ، امّا متأسفانه غاليان با بيان مطالب بى ارتباط با ظاهر قرآن ، حديث رمز انگارى قرآن را در بين روايات تفسيرى رواج دادند . شهيد سيد محمّد باقر صدر به درستى بر اين تفكّر انحرافى ، كه خود را به شيعه منسوب كرده ، انگشت نهاده ، مى گويد :
كسى كه در زندگى منسوبان به ائمه معصومين عليهم السلام تحقيق كند با دو شيوه متفاوت رو به رو مى شود : 1 . شيوه رايج در ميان فقيهان اصحاب ، همانان كه نشان گر ظاهر و واقع شريعت ، هر دو بودند؛ همچون زراره ، محمّد بن مسلم و مانند ايشان؛ 2 . شيوه باطنيان كه همواره تلاش كرده اند به قضايا حالت معمّا دهند و مفهوم را به نامفهوم تبديل كنند . غلوّ در دامن چنين شيوه اى از تفكّر زاده شد . اين گروه چون ادلّه روشنى براى ديدگاههايشان نداشتند به تأويل و استخراج بطون قرآن روى آوردند ، مانند سعد بن طريف و جابر بن يزيد جعفى و ... . غاليانِ منحرف ، ذهن مردم را از ظاهر شريعت به باطنى ارجاع دادند كه معنايى ندارد . ^۲

نتيجه

از آنچه گفته شد نتايج زير به دست مى آيد .
1) برخى با توجه به روايات ظاهر و باطن و نيز روايات تنزيل و تأويل و به مفاد برخى از روايات تفسيرى ، مروّج حديث رمز انگارى قرآن شده اند . امّا بررسى دقيق اين روايات با توجه به متن و سند نشان مى دهد كه مفاد اين روايات ، مخصوصا آنچه از طريق صحيح نقل شده است ، نه تنها فرضيه رمز انگارى قرآن را تأييد نمى كند بلكه خلاف آن را ثابت مى كند .
2) ظاهر و تنزيل در روايات به دو معنا به كار رفته است؛ الف) الفاظ قرآن؛ ب) معناى سطحى الفاظ قرآن . در مقابل معناى اول ، «باطن و تأويل» به مطلقِ معنا اطلاق شده است و در مقابل معناى دوم ، «باطن تأويل» به معنايى اطلاق شده است كه با توسعه معناى ظاهر به دست مى آيد .
3) روايات موسوم به روايات تفسيرى بر چند دسته اند؛ برخى در مقام بيان معنا هستند و برخى در مقام بيان مصداق . هر دو دسته يا به ظاهر توجه دارند و يا به باطن . بنابراين ما چهار دسته روايات داريم : 1) روايات بيان گر معانى ظاهرى؛ 2) روايات بيان گر مصاديق ظاهرى 3) روايات بيان گر معانى باطنى؛ 4) روايات بيان گر مصاديق باطنى