۷۹۴۹.بحار الأنوارـ في الدعاء ـ: اللّهُمّ لكَ الحَمدُ على ما جَرى به قضاؤكَ في أوليائكَ ......... بعدَ أن شَرَطْتَ علَيهِمُ الزُّهدَ ......... فَشَرَطُوا لكَ ذلكَ و عَلِمتَ مِنهُمُ الوَفاءَ بهِ فَقَبِلتَهُم ......... و أهبَطتَ علَيهِم ملائكَتَكَ و كَرَّمتَهُم بِوَحيِكَ و رَفَدتَهُم بِعِلمِكَ . ۱
(انظر) العلم : باب 2874 .
1622
الزُّهدُ و شَرحُ الصَّدرِ
۷۹۵۰.بحار الأنوار :قالَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله ـ في قولهِ تعالى : «أ فَمَنْ شَرَحَ اللّهُ صَدْرَهُ لِلاْءِسْلامِ فهُو على نُورٍ مِن رَبِّهِ»۲ ـ : إنّ النورَ إذا وَقَعَ في القَلبِ انفَسَحَ لَهُ و انشَرَحَ . قالوا : يا رسولَ اللّهِ ، فهَل لِذلكَ علامةٌ يُعرَفُ بها ؟
قالَ : التَّجافِي عَن دارِ الغُرورِ و الإنابَةُ إلى دارِ الخُلُودِ ، و الاستِعدادُ لِلمَوتِ قَبلَ نُزولِ المَوتِ . ۳
(انظر) القلب : باب 3334 ، 3339 .
1623
الزُّهدُ وَ المُكاشَفَةُ
۷۹۵۱.بحار الأنوار عن سَلاّم :كنتُ عند أبي جعفرٍ عليه السلام فَدَخَلَ علَيهِ حُمرانُ بنُ أعيَنَ فَسَأَلَهُ عن أشياءَ ، فلَمّا هَمَّ حُمرانُ بالقِيامِ قالَ لأبي جعفرٍ عليه السلام : اُخبِرُكَ أطالَ اللّهُ بَقاكَ و أمتَعَنا بِكَ أنّا نَأتِيكَ فما نَخرُجُ مِن عندِكَ حتّى تَرِقَّ قُلوبُنا و تَسلُوَ أنْفُسُنا عنِ الدنيا ، و يَهُونَ علَينا ما في أيدِي الناسِ مِن هذِهِ الأموالِ ، ثُمّ نَخرُجُ مِن عِندِكَ فإذا صِرنا مَعَ الناسِ و التُّجّارِ أحبَبنا الدنيا! قالَ : فقالَ أبو جعفرٍ عليه السلام : إنّما هِي القُلوبُ مَرَّةً يَصعُبُ علَيها الأمرُ و مَرَّةً يَسهُلُ .
ثمّ قال أبو جعفر عليه السلام : أما إنّ أصحابَ رسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله قالوا : يا رسولَ اللّهِ ، نَخافُ علَينا النِّفاقَ ! قالَ : فقالَ لَهُم : و لِمَ تَخافُونَ ذلكَ؟
قالوا : إنّا إذا كُنّا عِندَكَ فَذَكَّرتَنا ، رُوِعْنا وَ وَجِلنا و نَسِينا الدنيا و زَهِدنا فيها حتّى كَأنّا نُعايِنُ الآخِرَةَ و الجَنَّةَ و النارَ ، و نحنُ عِندَكَ .
و إذا دَخَلنا هذهِ البُيوتَ و شَمَمْنا الأولادَ و رَأينا العِيالَ و الأهلَ و المالَ يَكادُ أن نُحَوَّلَ عنِ الحالِ التي كُنّا علَيها عندَكَ، و حتّى كأنّا لَم نَكُن عَلى شَيءٍ ، أ فَتَخافُ
علَينا أن يكونَ هذا النِّفاقَ؟
فقالَ لَهُم رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله : كَلاّ ، هذا مِن خُطُواتِ الشيطانِ لِيُرَغِّبَكُم في الدنيا ، و اللّهِ لَو أنَّكُم تَدُومُونَ على الحالِ التي تَكُونُونَ علَيها و أنتُم عِندِي في الحالِ التي وَصَفتُم أنفُسَكُم بها لَصافَحَتكُمُ المَلائكةُ و مَشَيتُم عَلَى الماءِ ۴ . ۵
۷۹۴۹.بحار الأنوار :در دعا آمده است : بار الها! حمد و سپاس تو راست بر آنچه از قضاى خود بر دوستانت جارى ساختى . . . پس از آن كه با ايشان شرطِ زهد گذاشتى . . . و آنان آن شرط را از تو پذيرفتند ، و دانستى كه به آن شرط وفا مى كنند ، پس آنان را پذيرا شدى . . . و فرشتگان خود را بر ايشان فرو فرستادى و با وحى خود، گرامى شان داشتى و از دانش خود، عطايشان كردى .
1622
زهد و شرح صدر
۷۹۵۰.بحار الأنوار :پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درباره آيه «آيا كسى كه خداوند سينه اش را براى اسلام فراخ گرداند و در نتيجه نورى از سوى پروردگارش دارد» فرمود : اين نور هرگاه در دل بيفتد، دل برايش باز شود و فراخ گردد . عرض كردند : اى رسول خدا! آيا براى شناخت اين امر، نشانه اى هم هست؟ فرمود : دورى كردن از سراى فريب (دنيا) و روى آوردن به سراى جاودانه (آخرت) و آماده شدن براى مرگ، پيش از فرا رسيدن مرگ .
1623
زهد و مكاشفه
۷۹۵۱.بحار الأنوارـ به نقل از سلاّم ـ: خدمت امام باقر عليه السلام بودم كه حمران بن اعين وارد شد و سؤالاتى كرد و وقتى خواست برخيزد به امام عليه السلام عرض كرد : خداوند به شما عمر طولانى دهد و ما را از وجودتان بهره مند سازد ، مى خواهم مطلبى عرض كنم، و آن اين است كه وقتى خدمت شما مى آييم، تا زمانى كه در محضر شما هستيم، رقّت قلب داريم و جان هايمان به دنيا بى رغبت است و مال و ثروت مردم برايمان ارزش و اهمّيتى ندارد ، اما همين كه شما را ترك مى كنيم و به ميان مردم و كسبه و تجّار مى رويم ، دوباره دنيا دوستى به سراغمان مى آيد .
امام باقر عليه السلام فرمود : دلها چنين هستند . گاه كار بر آنها دشوار مى شود و گاه آسان مى گردد .
سپس امام عليه السلام فرمود : اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله به آن حضرت عرض كردند : اى رسول خدا! از نفاق بر خود مى ترسيم! رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : چرا از آن مى ترسيد؟ عرض كردند : ما وقتى در محضر شما هستيم و ما را موعظه مى فرمايى، بيم و ترس [از خدا و آخرت ]دلمان را فرا مى گيرد و دنيا را فراموش مى كنيم و به آن بى رغبت مى شويم، چنان كه گويى آخرت و بهشت و دوزخ را با چشم مى بينيم . اما همين كه به خانه هاى خود مى رويم و بوى فرزندانمان به مشاممان مى خورد و زن و بچه و ثروت را مى بينيم، از آن حال و وضعى كه در خدمت شما داشتيم تقريبا برمى گرديم ، به طورى كه گويى اصلاً آن حالت را نداشته ايم. آيا از اين حالت، بيم نفاق بر ما داريد؟
رسول خدا صلى الله عليه و آله به آنان فرمود : هرگز ؛ اين از گامهايى است كه شيطان بر مى دارد، تا شما را به دنيا راغب سازد . به خدا قسم اگر همان حالت نزد من را در خانه هايتان نيز داشتيد ، فرشتگان با شما دست مى دادند و بر روى آب راه مى رفتيد .
