كتاب منتقى الجُمان في الأحاديث الصحاح و الحسان ، تأليف حسن بن زين الدين شهيد ثانى (م1011ق) ، مشهورترين تأليف از نوع اخير است.
صاحب الذريعة ، كار وى را دنباله روى از علاّمه حلّى مى داند. ^۱ دو كتاب الدرّ و المرجان في الأحاديث الصحاح والحسان ^۲ و النهج الوضاح في الأحاديث الصحاح ، ^۳ در فهرست ها از تأليفات علاّمه حلّى به شمار آمده ؛ امّا اثرى از آنها در دست نيست و اصلاً بعيد است كه علاّمه ، چنين كتاب هايى تأليف كرده باشد ، و احتمالاً در نظر داشته كه تأليف كند.
كار ديگرى كه در اين زمينه صورت پذيرفته و از منتقى الجُمان الهام گرفته ، ولى از نظر كمّى و كيفى با آن تفاوت بسيار دارد ، كتاب جوامع الكلام است. متأسفانه اين اثر ، همچنان در زواياى گنجينه هاى خطّى باقى مانده و پژوهشگران ، چشم انتظار نشر و چاپ و بهره بردارى از آن هستند. اميد است كه با همّت بزرگان ، اين نقيصه بر طرف گردد . موضوع اين مقال ، معرّفى اين اثر گران قدر است.

مؤلّف

نويسنده اين كتاب ، محمّد بن شرف الدين على بن نعمة اللّه بن حبيب اللّه بن نصر اللّه حسينى موسوى ، مشهور به «سيّد ميرزا جزايرى» است. وى از دانشمندان و محدّثان قرن يازدهم و از مشايخ روايت حديث بزرگانى چون علامه مجلسى ، شيخ حرّ عاملى و سيّد نعمة اللّه جزايرى است. او مدّت مديدى در حيدرآباد ، در محضر محمّد بن خاتون عاملى بوده و كسب فيض نموده است. با اين كه صاحبان تراجم از وى به بزرگى ياد كرده اند ؛ امّا هيچ شرح و تفصيلى از زندگى ، تاريخ تولّد و وفات وى