قول، فعل و تقرير رسول الله ـ ص ـ . ^۱
ابن حجر مى گويد:
در اصطلاح شرع، گزارش هر آنچه را كه به پيامبر منسوب است، حديث گويند و اين گويا در برابر قرآن است كه «قديم» است. ^۲
شيخ بهايى ـ ره ـ در آغاز رساله كوتاه خود «الوجيزة»، حديث را بدين گونه تعريف كرده است:
حديث، سخنى است كه قول، فعل و تقرير معصوم ـ ع ـ را گزارش مى كند. ^۳
اين تعريف، به نقد كشيده شده است. گفته اند اين تعريف نه جامع است و نه مانع. از يك سوى حديثى كه نقل به معنا شده باشد داخل در اين تعريف نيست، پس جامع نيست؛ از سوى ديگر، عبارات بسيارى از فقيهان پيشين را كه در آثار فقهى خود عين عبارتهاى حديث را با حذف سند و در قالب فتاوى مى آوردند، فرا خواهد گرفت؛ مانند «شرايع» على بن بابويه، «المقنع» و «الهدايه» صدوق، «النهايه» شيخ و... پس مانع نيست.
شيخ بهايى ـ رضوان الله عليه ـ در پايان كلام خود آورده است كه:
بعيد نيست كه حديث، «سخن» معصوم و يا «حكايت» سخن، فعل و تقرير معصوم باشد. ^۴
ميرزاى قمى ـ رضوان الله عليه ـ در تعريف حديث نوشته است:
حكايت سخن، فعل و تقرير معصوم را، حديث گويند. ^۵
مرحوم آيت الله مامقانى نيز پس از گزارش ديدگاههاى مختلف، نوشته اند:
گروهى از عالمان گفته اند «حديث» در اصطلاح، عبارت است از گزارش قول، فعل و تقرير معصوم. ^۶
آنچه در اين تعريف آمد، توان گفت مشهورترين تعريف است كه عالمان و محدثان شيعه بدان پرداخته اند و نيز روشنترين و استوارترين تعريف.