كه : فجر ، عبارت است از حضرت قائم عليه السلام ، و ليالى عشر ، ائمه هدا عليهم السلام از حسن بن على تا حسن بن على عليهم السلاماند ، و شَفْع ، اشاره به حضرت مرتضى و فاطمه زهرا عليهماالسلاماست ، و وَتْر ، عبارت از حق تعالى است كه واحد و متفرّد است ۱ ، و چون شب بگذرد ، كنايه از انقضاى ايّام طغات است كه به ظهور حضرت قائم ، به صبح عدالت تبديل خواهد يافت ، و منبّهات ديگر بر آن معنى نيز خواهد آمد .
وَشَعْشَعَ ضِيَاءَ الشَّمْسِ بِنُورِ تَأَجُّجِهِ
و افروخته است روشنى آفتاب عالمتاب حضرت رسالت را به نور روشنى او ، يا به نور روشنى على بن / 98 / ابى طالب ، بنا بر حديث « أنَا وَعَليٌّ مِنْ نُورٍ واحدٍ » ۲ كه مانند زبانه كشيدن آتش است در اناره و اشراق كه نور هدايت ايشان را بر عالميان ، روشن و نمايان ساخته .
و مؤيّدات بر اين معنى نيز بسيار است ، از [ آن ] جمله از عبداللّه بن مسعود روايت است كه گفت : شنيدم از رسول خدا كه فرمود : « إنّ لِلشَّمْسِ لَوَجْهَيْنِ ، وَجْه يُضيءُ لِأهْلِ الْأرْضِ ، وَ وَجْه يُضيء لِأهْلِ السَّماءِ ، وَعَلَى الْوَجْهَيْنِ مِنْهما كِتابَةٌ ، ثمّ قال : أتَدْرُونَ مَا الْكِتابَةُ ؟ قُلنا : اللّهُ وَ رَسُولُهُ أعْلَمُ . قالَ : الكِتابةُ الّتي تَلي أهْلَ السَّمآءِ « اَللّهُ نُورُ السَّماواتِ وَالْأَرْض »۳ ، وَالْكِتابةُ الّتي تَلي أهْلَ الْأرْضِ [ مُحمَّدٌ ]وَعَليٌّ نُورُ الأرَضينَ » . ۴ يعنى : «به درستى كه براى آفتاب ، هر آينه دو روست : رويى روشنى مى دهد مر اهل زمين را ،
1.تأويل الآيات ، حسينى ، ج ۲ ، ص ۷۹۲ ؛ بحار الأنوار ، ج ۲۴ ، ص ۷۸ ، ح ۱۹ ؛ البرهان في تفسير القرآن ، ج ۴ ، ص ۴۵۷ .
2.علل الشرائع ، ج ۱ ، ص ۱۳۴ ؛ عيون أخبار الرضا عليه السلام ، ج ۱ ، ص ۶۳ ؛ الخصال ، ص۳۱ ؛ الأمالي ، صدوق ، ص ۳۰۷ ؛ معاني الأخبار ، ص ۵۶ ؛ روضة الواعظين ، ص ۱۲۹ .
3.سوره نور ، آيه ۳۵ .
4.مدينة المعاجز ، ج ۲ ، ص ۴۰۶ ؛ بحار الأنوار ، ج ۲۷ ، ص ۹ ؛ مئة منقبة ، قمى ، ص ۷۷ ؛ نهج الإيمان ، ص ۶۳۳ .
