نمى رود ، و اين همه نظر به من ، تفضّلاتى است زايده بر لطف و هدايت .
و دليل است بر بطلان قول مجبّره كه مى گويند : خالق و فاعل و مُنشى هر كفر و ضلالت و فضايح و قبايح ، خداى تعالى است ـ تَعَالَى اللّهُ عَمَّا يَقُولُ المُلحِدُونَ عُلُوّاً كبيراً ـ و قدرت ، موجبه است و اراده موجب مراد است و قدرت مع الفعل خدا آفريند ، و چون بنده محلّ فعل است ، اگر خواهد به خراباتش بَرَد ، و اگر خواهد به صومعه ، و اگر خواهد به بتخانه ، و اگر خواهد به كعبه ، و بنده را هيچ مشيّت نيست . آن گاه ، فرداى قيامت بر اين مناقشه و محاسبه و مؤاخذه كند ، و العياذ باللّه ، در اين صورت ، بنده را حجّت بر خدا باشد و خدا را بر بنده ، هيچ حجّت نباشد .

إِلهِي أَتَرَانِي مَا أَتَـيْتُكَ إِلاَّ مِنْ حَيْثُ الاْمالِ

اين جا رؤيت به معنى عِلم است .
وإتيان : / 171 / آمدن .
وآمال : جمع اَمَل و اَمَل ، آرزو [ باشد ] و در صورت ، استفهام است و در معنى ، براى تقرير ، و يا استفهام از براى تحقير طلب امان است ، نظر به احسان خداوند متعال ، اگر چه نظر به داعى ، عظيم است . يعنى : آرزوهاى من ، نظر به احسان تو ، قدرى و وَقْعى ندارد ، و بر تو ظاهر است و علم تو محيط است به آنها عطا كن آنها را . يا [ آن كه ]استفهام بر سبيل استحضار غير مُدركات است [ با ] ^۱ نظر به مُدركات ، و ممكن است استفهامِ انكارى باشد .
و در صورت اوّل ، معنى ، اين خواهد بود كه : اى خداى من! البته مى دانى كه نيست آمدن به سوى درگاه عطاى تو ، مگر از جهت حصول آرزوها .

أَمْ عَلِقْتُ بِأَسْبَابِ حِبَالِكَ إِلاَّ حِينَ باعَدَتْنِي ذُنُوبِي مِنْ دَارِ الْوِصَالِ

أم : يقع موضع بل كما في قوله تعالى : [ « أَمْ يَقُولُونَ شَاعِرٌ نَتَرَبَّصُ بِهِ رَيْبَ الْمَنُونِ »^۲