شرح دعاي صباح (شوشتري) - صفحه 84

[ دليل بر بطلان قول طبيعيان و ملاحده ]

و باز دليل است كه مُتفطّن گردند اين همه منافع عظيمه ، بى عمد و تدبير نيست و به بخت و اتفاق نمى تواند شد .
پس ملاحده كه به صانع عالم قائل نيستند و طبيعيان ، حكمايى كه مى گويند اشيا به طبايع خود مى آيند و مى روند بى مُدبِّرى و صانعى ! كوران اند كران اند سفيهان اند ، ميل كرده اند از اصحاب هدايت و چريده اند در مراعى رجاست و نجاست .

[ دليل وحدت صانع ]

و باز دليل است كه متصرّف در آنها اوست ـ جلّ شأنه ـ به مشيّت و اراده خود .

[ دليل بر حدوث چيزها ]

و باز دليل است كه عدم آنها قبل از وجودشان است و وجودشان بعد از عدمشان است ، و اينها لطف است به مخلوقات و هر يك كاشف از وجود او ـ جلّ شأنه ـ اند .

[ دليل بر وجوب نظر ]

و باز دليل است كه معارف ، بديهى نيستند و معرفت بايد به نظر و استدلال استخراج شود از هدايات و الطاف الهى .

[ دليل ديگر بر لطف و تفضّل و علم و قدرت و ساير صفات كمال و مبرّا بودن او ـ عزّ شأنه ـ از سمات نقص و زوال ]

و باز دليل است كه اينها الطافى اند كه خلق به طاعت و بندگى نزديك شوند و از معصيت دور و به اين ادلّه واضحه مهتدى گردند .

[ فوايد شب و روز ]

بدان كه آدمى چون محتاج است به تحصيل مطعوم و ملبوس و اِعداد مسكن و ساير مصالح ، و اين امور ، بدون سعى و جدّ و حركت به حصول نمى رسد ، و عالَم در بدايت ، تاريك بود ، حق ـ جلّ و علا ـ روشنى روز را از ظلمت آباد عدم به جرم

صفحه از 231