جريان شناسي غلوّ - صفحه 111

«غُلُوان الشباب» به اوّل جوانى گفته مى شود كه نيروهاى انسانى در اوج خود قرار دارد. ۱
نكته قابل تذكّر اينكه گرچه هر دو لغت غلوّ و تعدّى، تجاوز از حدّ در ناحيه افراط را نشان مى دهند، اما هنگامى از لغت غلوّ استفاده مى شود كه بخواهيم مراتب بالاى تجاوز را برسانيم، در حالى كه لغت تعدّى مراتب پايين تر و ضعيفتر را مى رساند. ۲

2 ـ غلوّ در نگاه قرآن و روايات

قرآن مجيد در دو سوره نساء و مائده، مسأله غلوّ در دين را مطرح نموده و با خطاب «ىا اَهْلَ الْكِتابِ لا تَغْلُو في دينِكُمْ»۳ از مسيحيان مي خواهد كه دست از غلوّ دينى خود برداشته و حضرت عيسى ـ عليه السلام ـ را از حدّ، بالاتر نبرند و او را پسر خدا ندانند.
همچنين كتب روايى اهل سنّت و شيعه، حاوى رواياتى است كه حاكى از مذموم بودن غلوّ و نهى از آن است، كه به عنوان نمونه تنها به ذكر چند مورد بسنده مى نماييم.

۰.۱ ـ اهل سنّت از پيامبر اكرم ـ ص ـ چنين نقل كرده اند:«اياكم و الغلوّ فى الدين فانما هلك من كان قبلكم بالغلوّ فى الدين». ۴

۰.در اين روايت، پيامبر اكرم ـ ص ـ ضمن بازداشتن مسلمانان از غلوّ دينى، آن را به عنوان علّت نابودى امّتها و اديان پيشين معرفى نموده است.

۰.۲ ـ كتب روايى شيعه از قول پيامبر اكرم ـ ص ـ چنين نقل كرده اند:«صنفان من امتى لانصيب لهم فى الاسلام، الناصب لاهل بيتى حرباً و غال فى الدين مارق منه... ۵

۰.در ميان امّت من، دو گروه نصيبى از اسلام ندارند، (اوّل) كسانى كه عَلَم جنگ و مخالفت با اهل بيت من برافرازند و (دوّم) آنان كه در دين غلوّ نمايند و از حدّ آن تجاوز كنند».

1.معجم مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، تحقيق قديم مَرْ عَشْلى. دارالكتاب العربى، ص ۳۷۷؛ لسان العرب، ابن منظور (۶۳۰ ـ ۷۱۱ ق.)، جلد ۱۰ ، تعليق على شيرى، چاپ اوّل: بيروت، دار احياء التراث العربى، ۱۴۰۸ ق. ص ۱۱۲ ـ ۱۱۴

2.لسان العرب، جلد ۱۰ ، ص ۱۱۳

3.سوره نساء، آيه ۱۷۱ و سوره مائده، آيه ۷۷.

4.احمد بن حنبل، مسند احمد، جلد ۱ ، بيروت، دارالفكر، ص ۲۱۵ و ۳۴۷

5.محمد بن حسن معروف به حرّ عاملى (م. ۱۰۴۳ ق.)، وسائل الشيعة الى تحصيل مسائل الشريعة، جلد ۱۴ ، تصحيح عبدالرحيم ربانى شيرازى، بيروت، دار احياء التراث العربى. ص ۴۲۶

صفحه از 126