به، فعاذَ بجبريلَ فقال، قد بُعِثتُ إلى مُحمَّد اُهَنّيهِ بمولود وُلِدَ له، فإنْ شئتَ حمَلتُك إليه، فقال: قد شئتُ، فحمَلَهُ، فوضَعَهُ بينَ يدي رَسولِ اللّهِ، وبَصْبَصَ بإصبَعِه إليه، فقال له رسولُ اللّهِ(ص): اِمْسَحْ جَناحَكَ بِحُسَينٍ، فَمَسَحَ جناحه بحسين، فعَرَجَ؛ ۱
۰.فطرس فرشته اى است كه پيوسته دور عرش گرديد، اما در موردى نسبت به فرمان الهى كُندى ورزيد، بالش بريده و در جزيره اى افكنده شد. هنگامى كه حسين(ع) ولادت يافت، جبرييل بر رسول خدا(ص) نازل شد تا ميلاد حسين(ع) را به وى تهنيت گويد، پس فطرس(در وقت ) به جبرييل درآويخت. او گفت: من به سوى محمّد(ص) گسيل شدم تا او را به فرزندى كه برايش متولّد شده تهنيت گويم، اگر مى خواهى تو را به نزد او حمل نمايم. گفت: ميل دارم. پس او را حمل نمود و مقابل رسول خدا(ص) نهاد. فطرس با تكان دادن انگشت خود به آن حضرت(ص) التجا جست. رسول خدا به وى فرمود: بالِ خويش را به حسين(ع) بمال ! او بالش را به حسين(ع) ماليد و به آسمان عروج نمود.
عبارت «تلكّأ» در اين حديث، به معناى «كُندى ورزيد» است.
كار پژوهش سندى اين حديث را، همراه با ديگر روايات مشابه، به بخش هاى پايانى مقاله وامى گذاريم و در اينجا به شبهات دلالى آن پاسخ مى گوييم.
2. پاسخ به شبهات دلالى
با پاسخ به برخى از شبهات مربوط به اين روايت در خواهيد يافت كه ساير روايات مورد اشاره نيز اشكال مضمونى ندارند و در اين ميان تنها متن روايت بصائر الدرجات است كه، به دليل تخليط يا اختلال در نقل به معنا مشتمل بر مطلبى است كه قابل پذيرش و توجيه نيست. ۲
اشكال يكم. ممكن است اشكال گردد كه اين احاديث با آيات و روايات دالّ بر عصمت فرشتگان منافات دارد، از اين رو نمى تواند مورد تصديق قرار گيرد.
پاسخ. اين شبهه به چند صورت قابل دفع است:
الف. تعابيرى كه در روايات مربوط به فطرس آمده هيچ گونه دلالتى بر گناه فطرس ندارد تا مورد انكار قرار گيرند؛ زيرا تقريباً در تمام آنها از كار فطرس به «أبطأ» يا «تلكّأ» تعبير شده كه با هم مرادف و به معناى «كندى ورزيد » هستند. ۳
1.السرائر، ج ۳ ، ص ۵۸۰.
2.توضيح آن خواهد آمد.
3.ر. ك: لسان العرب، ج۱، ص ۱۵۳.
