قال ان اللّه عرض ولاية أمير المؤمنين(ع) فقبلها الملائكة وأباها ملك يقال لها فطرس فكسر اللّه جناحه فلما ولد الحسين بن على(ع) بعث اللّه جبرئيل في سبعين ألف ملك إلى محمد(ص) يهنئهم بولادته فمر بفطرس فقال ... » الحديث. 1
از آنچه در تقرير اشكالات و پاسخشان گذشت، وجه منافات اين نقل با عصمت و شؤون فرشتگان روشن است و نيازى به تكرار آن نيست.
پاسخ ما. گرچه قضاياى مربوط به عرضه ولايت بر فرشتگان و قضيه فطرس از امور معهود و قابل اعتماد در نصوص معتبر است، لكن با توجّه به عصمت فرشتگان، نتيجه انديشه و تأمّل در اين متن اين است كه علاوه بر ضعف سند و مصدر، اين روايت از احتمالاتى چند بيرون نيست:
1. احتمال تخليط راوى، 2. حصول اختلال در مرحله نقل به معنا، 3. عروض دسّ در متن روايت.
بنابراين، آن بخش از روايت كه موافق ديگر رواياتِ مستفيض است، پذيرفته، به عنوان مؤيّد آنها تلقّى مى گردد، و مفاد اختصاصى و غريب آن كنار گذاشته مى شود.
در تأييد اين مناقشه متنى حديثى در تفسير منسوب به امام عسكرى(ع) از رسول خدا(ص) نقل شده 2 كه چنين رواياتى را به شدّت تخطئه مى نمايد.
بخش دوم. بررسى سندى روايات فطرس
1. نگاهى به متون ديگر روايات
رواياتى كه در اين باره يافتيم دو دسته اند:
دسته اوّل. رواياتى كه به ذكر تفصيلى قضيّه مى پردازد؛ مانند:
۰.الف. السرائر:وعنه عن عنان مولى سدير عن أبي عبد اللّه(ع) وعن رجل من أصحابنا عن أبيه عن أبيعبداللّه(ع) قال وذكره غير واحد من أصحابنا، عن أبي عبد اللّه.... ۳
۰.ب. الأمالي:حدثنا أحمد بن محمد بن يحيى العطار ـ رحمه اللّه ـ قال: حدثنا أبي، عن محمد بن
1.بصائر الدرجات، ص ۸۸، بحار الأنوار، ج۲۶، ص۳۴۰. اين متن در كتاب مختصر بصائر الدرجات نقل نشده است.
2.التفسير المنسوب إلى الإمام العسكري(ع)، ص۴۷۶.
3.السرائر، ج ۳، ص۵۸۰.
