و چون اين جمله دانسته شد ، بايد دانست كه صفاتى را كه فقرات اين دعاى شريف مشتمل بر آنهاست ، هم از صفات ثبوتيه اند كه تعبير از آنها به «صفات جماليّه» مى كنند ، و هم از صفات سلبيّه كه تعبير از آنها به «صفات جلاليّه» مى نمايند .
پس «مقسم به» در جميع فقرات اين دعا بنا بر اين كه لفظ « مِن » به معنى باء قسم باشد ـ چنانچه بعد از اين مذكور خواهد شد ـ يا «مسؤول منه» بنا بر اين كه لفظ « مِن » به معنى ابتدا باشد ، اعم است از صفات جماليه و جلاليه .
و نيز اشتمال آن بر اقسام ثلاثه صفات جماليه به وجهى نيز ظاهر و بيّن است ، بلكه به تقريرى كه بعد از اين ـ ان شاء اللّه ـ در شرح فقرات دعا مى شود ، معلوم مى گردد اشتمال آن بر مقسم به يا مسؤول مِنْهى كه اعم است از اشرف جميع موجودات .
و از اين جا دو چيز معلوم مى شود : يكى آنچه از معصوم عليه السلام در خاصيت اين دعا روايت شده كه فرمودند كه : « اگر قَسَم ياد نمايم كه اسم اعظم خدا در اين دعاست ، به راستى قسم ياد نموده باشم » .
و ديگرى سرّ معنى تفضيلى كه در بسيارى از فقرات اين دعا در صفات اللّه واقع گرديده .
و به همين تحقيق ظاهر مى گردد وجه رابعى از براى وجوه ثلاثه كه در جواب دو اشكال كه در فصل اول در شرح فقره اى از دعاى مزبور وارد مى آيد ،
وهذا مِمّا أنْعَمَ اللّهُ عَلَيَّ بِفَضْلِهِ وكَرَمِهِ فِي طَيِّ أَجْوِبَةِ الإشْكَالَيْنِ ، وَالْحَمْدُ للّهِِ عَلى إنْعَامِه .

فصل اول : در شرح فقره اولى از دعاى مزبور

و آن مشتمل است بر مناجاتى ، و دو تزيين ، و يك طلب :

مناجات

اى خدواند يگانه ، و اى خالق آشنا و بيگانه ! اى پروردگار سميع و بصير ، و اى يگانه بى شبه و نظير ! اى برپا كننده اين نيلوفرى خرگاه بى ستون و عمد ، و اى ظاهر كننده نور خورشيد و ماه بى معين و مدد ! اى آفريدگارى كه اين عالم از آسمان و زمين