مائدة الأسحار لخلّص المؤمنين الأخيار - صفحه 281

وجود اين كه صفات رذيله در فرعون بسيار بود ، او را به صفت ذميمه علو نسبت داده آن جايى كه فرموده است : «إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعَالٍ فِى الْأَرْضِ»۱ ، پس معلوم مى گردد كه اين صفت بدترين صفات است از براى بنده ضعيف كه قوّت و قدرت او به اعتبارى از مورى كمتر است و مع ذلك خود را از ديگران برتر مى داند ، بلكه واجب اين است كه به مقتضاى اين كه گفته اند :

كسى را رسد كبريا و منىكه ملكش قديم است و ذاتش غنى
بنده مسكين اگر به حسب اسباب ظاهره ، علو و رفعتش از ديگران بيش نمايد ، در واقع خود را از مورى كمتر داند ، بلكه از هر موجودى خود را ضعيف تر پندارد ، و ليكن اين صفت در اغلب مردم موجود است و از آن خبر ندارند ؛ چنانچه مروى است از حضرت اميرالمؤمنين ـ صلوات اللّه و سلامه عليه ـ كه فرموده اند : إنَّ الرَّجُلَ لَيُعْجِبُهُ أنْ يَكُونَ شِرَاكُ نَعْلِهِ أَجْوَدَ مِن شِرَاكِ نَعْلِ صَاحِبِهِ فَيَدْخُلُ تَحْتَهَا۲ يعنى به درستى كه مردى [ كه ]تعجب مى آورد او را بند نعلين او از بند نعلين رفيق خود ، پس آن مرد عالى است و داخل در تحت آيه شريفه خواهد بود . چه جاى اين كه به واسطه هر چيزى از اسباب ظاهره فانيه كه هر لحظه به دست ديگرى در حكم عاريت است ، فخر و مباهات بر اقران و امثال خود نموده و از آن راه ، خود را از ايشان بالاتر داند ، و از اين جاست كه در حديث فضل ۳ وارد شده كه آيه مذكوره قرائت نموده ، فقال : ذَهَبَتِ الأَمَانِيُّ هاهُنا .

1.سوره يونس ، آيه ۸۳ . در اصل مخطوطه بدين صورت است : إنَّ فِرعَونَ كان عاليا فِى الأَرْضِ .

2.سعد السعود ، ص ۸۸ فصل فيما نذكره من الجزء الرابع من تفسير علي بن إبراهيم ؛ شرح نهج البلاغه لابن أبي الحديد ، ج ۱ ، ص ۲۰۲ .

3.در نسخه روضاتى : فضيل ، ولكن صحيح « حفص » است . روايت را منقرى از حفص از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه حضرت به حفص فرمودند : يا حفص ، ما اُنزلت الدنيا من نفس إلا بمنزلة الميتة . . تا اين كه حضرت آيه « تِلْكَ الدَّارُ الاْخِرَةُ . . . » را تلاوت كرد ، آنگاه گريان گشته فرمودند : ذهبت ـ واللّه ـ الأماني عند هذه الآية.. إلى آخر الحديث . حديث با عباراتى نزديك به هم در اين منابع مشهود است : إرشاد القلوب ، ج ۱ ، ص ۱۰۵ ، باب ۲۸ ؛ تفسير القمي ، ج ۲ ، ص ۱۴۶ ؛ سعد السعود ، ص ۸۷ ؛ بحارالأنوار : ج ۲ ، ص ۲۷ ، باب ۹ به نقل از تفسير القمي .

صفحه از 326