در آمدی بر شيوه های ارزيابي اسناد حديث - صفحه 77

احاديث را در دوران معصومين ـ ع ـ به اثبات مى رساند، ليكن تلاشِ اصحاب اصول و مؤلفان كتب اربعه در پيرايش احاديث سبب شده آنچه در اين كتب موجود است صادق و صحيح باشد، در جواب بايد سخن شهيد صدر ـ ره ـ را گفت:
«آگاهى بخشى امامان ـ ع ـ نسبت به حركت جعل حديث، و دقت ياران ائمه و علماى شيعه در مقام نقل حديث، گرچه سهمى وافر در تقليل جعل و وضع داشته، اما اين بدان معنا نيست كه مطمئن باشيم در مجموعه هاى حديثى كنونى، حديث جعلى وجود ندارد. به ويژه كه جعل و وضع، به طور غالب، در كتب اصحاب موثق ائمه ـ ع ـ صورت مى گرفت. چه بسا برخى روايات متعارض كه اينك در دست است، مانده همان جعل و تزوير، باشد» ۱ .
مرحوم آية الله خويى نيز اين شبهه را به همين سياق پاسخ گفته است ۲ .

ب. عقيده عالمان شيعى

شيخ مفيد در «تصحيح الاعتقاد» فرموده است:
«وبالجملة انه ليس كل حديث عزى الى الصادقين ـ ع ـ حقاً عنهم و قد اضيف اليهم ما ليس بحق عنهم و من لا معرفة له لايفرق بين الحق و الباطل» ۳ .
خلاصه مطلب اين كه هر حديث منسوب به امامان ـ ع ـ صحيح نيست؛ بلكه احاديثى به دروغ به آنان نسبت داده شده و افراد كم دانش، حق و باطل را تميز نمى دهند.
شيخ صدوق، بخشى از روايات طبى را جعلى مى داند ۴ .
شيخ طوسى در كتاب «تهذيب الاحكام» در ضمن نقل حديثى از كتاب حذيفة بن منصور، به جعلى بودن پاره اى روايات منسوب به حذيفة اعتراف دارد ۵ . و نيز حديثى را از حذيفة بن منصور به طرق معتبر نقل مى كند و سپس مى گويد:
«به اين خبر به چند دليل نمى توان عمل كرد. يكى اينكه در اصول حديثى

1.بحوث فى علم الاصول، ج ۷، ص ۴۰ ـ ۴۱

2.معجم رجال الحديث، ج ۱، ص ۲۲ ـ ۲۳

3.تصحيح الاعتقاد، ص ۱۲۴

4.بحارالانوار، ج ۶۲، ص ۷۴

5.التهذيب، ج ۴، ص ۴۷۷ ـ ۴۸۲

صفحه از 98