در آمدی بر شيوه های ارزيابي اسناد حديث - صفحه 90

يكون موافقاً لما اجمعت الفرقة المحقة عليه» ۱ .
قرائنى كه بر درستى مضمون خبر دلالت دارد، و به رتبه علم نمى رسد چهارتاست:
1 ـ موافق دليلى عقلى باشد. 2 ـ مطابق با نص قرآن يا عموم و خصوص آن و يا مفهوم آن باشد. 3 ـ موافق با سنت قطعى باشد. 4 ـ موافق با مسلمات اماميه باشد.
در كتاب «نقد الحديث» راههاى نقد متن چنين آمده است:
«1 ـ واژگان، ركيك نباشد به گونه اى كه از گوينده فصيح و بليغ سرزند.
2 ـ مخالف قواعد عامه عقلى و حسى نباشد.
3 ـ مخالف قواعد عمومى اخلاق نباشد.
4 ـ مخالف امور مسلم پزشكى نباشد.
5 ـ مخالف با اصول عقيدتى و ضروريات شريعت نباشد.
6 ـ مخالف با سنن الهى در نظام هستى نباشد.
7 ـ مخالف قرآن، سنت قطعى و مسلمات دين و شريعت نباشد.
8 ـ محتوى امور سخيف نزد عقلا نباشد.
9 ـ مخالف با حقايق تاريخى عصر پيامبر نباشد.
10 ـ موافق با مذهب راوى كه تاييد رويه اوست، نباشد.
11 ـ از انگيزه هاى نفسانى راوى نشأت نگيرد.
12 ـ حاكى از امرى آشكار نباشد در حالى كه تنها يك نفر آن را نقل مى كند.
13 ـ مشتمل بر نقل ثوابهاى بسيار، براى كارهاى كوچك نباشد.
14 ـ مشتمل بر حذف و افتادگى نباشد.
15 ـ تكيه بر سخن قبل از گوينده نباشد» ۲ .
مشابه همين شيوه ها، در كتب ديگر نيز آمده است ۳ .

1.عدة الاصول، ج ۱، ص ۳۶۷ ـ ۳۷۱ مؤسسة آل البيت.

2.نقد الحديث، حسين الحاج حسن، ج ۲، ص ۱۳ ـ ۱۴، مؤسسة الوفاء.

3.به عنوان نمونه رجوع شود به: «الاسرار المرفوعة فى الاحاديث الموضوعة»، ص ۴۲۴ ـ ۴۶۷ «اضواء على السنة المحمدية»، محمود ابوريّة، ص ۱۴۰ ـ ۱۴۳ «مصطلح علوم الحديث»، صبحى صالح، ص ۲۸۲ ـ ۲۹۵

صفحه از 98