فرجامين سخن

اينجاست كه تكليف اخلاقى مترجم متون حديثى آشكار مى شود. وى افزون بر آن كه بايد همواره بكوشد تا دانش مربوط را كسب كند و بر دامنه و عمق آن بيفزايد و حايز اصول ترجمه باشد، بايد دست به رياضتى فكرى بزند و همواره پيش فرضهاى شخصى خود را وارسى كند و به هوش باشد كه در پرتو برخى از آنها متن حديث را ترجمه نكند و از اين طريق معناى خارج از متن اصلى را بر آن نيفزايد و متنى به نام ترجمه به دست ندهد كه در حقيقت سخن خود وى است، نه ترجمه. در موارد فوق مى شد از خطا پرهيز كرد و ترجمه اى مطابق متن اصلى به دست داد. اما اين كار از طريق رجوع به واژه نامه ها يا قواعد زبان عربى ممكن نيست، راه پرهيز از اين سنخ خطاها توجه به پيش فرضهاى خويش و حاكم نساختن آنها بر فضاى ترجمه است. مترجم نيز مانند هر انسان ديگرى، داراى علائق، گرايشها و پيش فرضهايى است، وى، از اين جهت وى سزاوار نكوهش نيست. هنگامى سزاوار نكوهش است كه به اين پيش فرضها اجازه دهد تا سرنوشت متن را رقم بزنند و در نتيجه ترجمه اى به دست دهند كه با متن اصلى تفاوتهايى چشمگير دارند.
به كوتاه سخن، ترجمه حديث تنها وظيفه اى علمى نيست، تكليفى اخلاقى است كه مستلزم بازنگرى فكرى و نظرى مترجم است و او، همان گونه كه براى فهم برخى از مفردات حديث به واژه نامه ها رجوع مى كند و برداشت و حدس خود را محك مى زند، بايد با غوطه ور شدن در درياى حديث و گفتگو با كسانى كه پيش فرضهاى او را ندارند و خواندن ترجمه هاى ديگران نقش پيش فرضهاى خود را در فهم حديث محك بزند و اجازه ندهد كه آنها بر فضاى اصلى متن چيره گردند و به جاى آن كه حديث را در اختيار خود گيرد و از فيلترهاى انديشه هاى شخصى اش بگذارند، خود را بر متن و فضاى آن بگشايد و اجازه دهد تا احاديث با همه لايه هاى معنايى خود ترجمه و به خواننده منتقل شوند.

كتابنامه

1 . پژوهش، سال پانزدهم، شماره 87، مرداد و شهريور 1383.