آرمان مطابقت

بهترين حالت آن است كه هر كس بتواند متن اصلى حديث را، به طور مستقيم، بخواند و آن را دريابد؛ اما اين كار تنها براى افرادى خاصى شدنى است. در نتيجه، ضرورت ترجمه حديث پيش مى آيد. در ترجمه حديث، نيز آرمان اساسى انتقال همه معانى، سايه روشنهاى متن و دلالتهاى آن به زبان مقصد، يا به تعبير ساده، «مطابقت» ترجمه با اصل است؛ به گونه اى كه خواننده متنِ ترجمه همان حس را تجربه كند كه خواننده متنِ اصلى تجربه كرده است و در همان فضايى قرار گيرد كه خواننده متن اصلى قرار گرفته بود. آيا اين كار شدنى است؟ از نظر عده اى اين كار ناشدنى است و به رؤيايى مانند است؛ زيرا امكان انتقال همه سويه هاى متن اصلى به زبان مقصد وجود ندارد و اين كار، به ويژه، در متون ادبى و دينى آشكارتر مى گردد. ترجمه، از نظر برخى اديبان، جنايت در حق متن اصلى است. به گفته ناباكوف، شاعر و اديب روسى: «ترجمه چيست؟ بر طبق نهاده، سر رنگْ پريده شاعرى با چشمان خيره، جيغ طوطى وار، تقليد ميمون وار و هتك حرمت درگذشتگان». ^۱ هر چند خطاب ناباكوف متوجه ترجمه شعر است، اما اين نگرش شامل هر نوع متن فشرده و دقيقى مى شود كه متون مقدس مانند حديث از آن جمله اند.
در برابر اين نگرش، كسانى بر آن رفته اند كه در صورت رعايت شرايطى مى توان ترجمه اى درست و امين و دقيق به دست داد؛ به گونه اى كه با متن اصلى تفاوتى نكند. افسانه اى درباره كهن ترين ترجمه يونانى عهد عتيق ـ كه به «ترجمه هفتادى» يا «سبعينى» ^۲ مشهور است ـ به خوبى بازگوى اين ديدگاه است. طبق اين افسانه، بطلميوس دوم فيلادلفوس، پادشاه مصر (246-285 قبل از ميلاد)، هفتاد يا هفتاد و دو تن را (شش تن از هر يك از قبايل دوازده گانه بنى اسراييل) از يهوديان فلسطين برگزيد و از آنان خواست تا عهد عتيق را به يونانى ترجمه كنند. آنان در جزيره فاروس، جداگانه، به ترجمه اين كتاب مشغول شدند و پس از هفتاد و دو روز، هفتاد و دو ترجمه كامل از متن مقدس را عرضه كردند. ^۳ پادشاه فرمان داد تا اين ترجمه ها را با يكديگر مقايسه كنند و تفاوتهاى آنها را نشان دهند. نتيجه اين مقايسه قابل توجه بود. اين ترجمه ها هيچ تفاوتى با يكديگر نداشتند و همه آنها