نقش پيش فرضها در ترجمه حديث - صفحه 5

بى كم و كاست و به گونه اى كامل، ترجمه دقيقى از عهد عتيق بودند. ۱
از اين افسانه كه بگذريم، گابريل گارسيا ماركز، نويسنده كلمبيايى، از آن كسانى است كه ترجمه درست و دقيق را ممكن و شدنى مى داند و با آن كه رمان صد سال تنهايى را به زبان مادرى خود، يعنى اسپانيولى نوشته بود، ترجمه انگليسى آن را ـ كه به دست راباسا انجام شده ـ بر متن اصلى ترجيح مى داد. ۲

لغزشگاههاى ترجمه

غالب كسانى كه در باب ترجمه سخن گفته اند، به اين اردوگاه تعلق دارند. اگر نگاه سختگيرانه اول را دنبال كنيم، امكان ترجمه و تعامل فرهنگى و فكرى از ميان خواهد رفت. از اين رو، صاحبنظران، در طى قرون، كوشيده اند تا لغزشگاههاى ترجمه را شناسايى و معرفى كنند و مترجمان را از اين گونه خطاها بپرهيزانند و اصولى را بر شمرند كه با رعايت آنها مى توان اميدوار بود كه ترجمه به دست آمده مطابق اصل خواهد بود. اين اصول كلى هستند و هر گونه متنى از جمله حديث را در بر مى گيرند. در متون مختلف، غالبا، شرايط كسى كه اقدام به ترجمه متنى مى كند، چنين بيان شده است: تسلط مترجم بر زبان مبدأ كه متن اصلى به آن زبان است، تسلط بر زبان مقصد كه قرار است متن به آن ترجمه شود، تسلط بر موضوع متنى كه قرار است ترجمه شود و در نهايت، امانتدارى مترجم. ۳ نقص در هر يك از اين اصول موجب خطاهايى در ترجمه مى شود؛ مانند بدفهمى، سوء تعبير و انتقال نادرست مفاهيم.
در اين سطح اگر كسى با اصول فوق آشنا نباشد و تنها بخواهد به كمك واژه نامه ها دست به ترجمه بزند، ترجمه اى مخدوش و نادرست به دست خواهد داد. براى مثال واژه «بيت» در زبان عربى هم به معناى خانه و محل زندگى است و هم به معناى خاندان. همچنين «متفانى» به معناى شيفته و ذوب شده در چيزى است. حال اگر مترجمى بدون تسلط به زبان عربى، فقط با

1.در باره اين افسانه و واقعيت مسئله رك: تأثير پيش فرضها در فرايند ترجمه متون مقدس، سيد حسن اسلامى، در يادگارنامه فيض الاسلام : جستارهاى علمى و پژوهشى در باب ترجمانى متون مقدس، به اهتمام دانشگاه آزاد اسلامى واحد خمينى شهر اصفهان، ۱۳۸۳، ص۱۴۹ ـ ۹۹.

2.در احوال مترجمان، ص ۳.

3.در باره اين شرايط و تفصيل آنها، ر.ك: درباره ترجمه (مجموعه مقالات)، زير نظر نصر الله پورجوادى، تهران: مركز نشر دانشگاهى، ۱۳۶۵؛ نخستين درسهاى ترجمه، تهران: مركز نشر دانشگاهى، ۱۳۶۹؛ هفت گفتار در باره ترجمه، تهران: كتاب ماد، ۱۳۷۱؛ از پست و بلند ترجمه، تهران: نيلوفر، ۱۳۷۲؛ نظرى به ترجمه، تهران: نيلوفر، ۱۳۷۵؛ اصول و مبانى ترجمه، تهران: نشر همراه، ۱۳۶۹ ، سى سال ترجمه، سى سال تجربه: سخن مى گويند از تجربيات خويش: بهاء الدين خرمشاهى، نجف دريابندرى، كامران فانى، صفدر تقى زاده، تهران: واژه آرا، ۱۳۸۳.

صفحه از 22