ديدن اين واژه ها در متن به كمك حدس خود بخواهد ترجمه كند، ترجمه اى از اين دست ارائه خواهد كرد:
نويسنده الفهرست ـ كه از دوستداران خاندان علوى نيز به شمار مى رود ـ در جاهاى مختلفى از كتاب خود، از قرآنى ياد مى كند كه به خط على (ع) نوشته شده است و در يكى از «خانه هاى ويران شده» علويان آن را يافته است. ^۱
حال آن كه در متن عربى الفهرست سخنى از خانه هاى ويران نيست، همچنين ابن نديم در جاهاى مختلفى از كتاب خود از چنين قرآنى ياد نمى كند. طبق متن عربى، ابن نديم -كه در موارد گوناگونى تعلق خاطر خود را به علويان نشان داده است ـ ادعا مى كند كه قرآنى را به خط حضرت على در خاندانى از شيفتگان و ذوب شدگان در محبت اهل بيت ديده است. تعبير متن عربى چنين است:
و يذكر صاحب الفهرست، الذى يعلن فى مواضع كثيرة من كتابه عن عاطفته للعلويين، انه رأى قرآناً بخط على يتوارثه بيت من البيوت المتفانيه فى قضية العلويين. ^۲
مى توان اين قسمت را چنين ترجمه كرد:
نويسنده الفهرست ـ كه در جاهاى فراوانى از كتابش تمايل خود را به علويان ابراز مى دارد ـ يادآور مى شود كه قرآنى را به خط على در خاندانى از خاندانهاى ذوب شده در قضيه علويان ديده است.
از اين دست خطاها در اين ترجمه فراوان به چشم مى خورد كه علت اصلى آن ناآشنايى با اصول اساسى ترجمه و نداشتن شروط لازم است.

مسئله سبك

گاه نيز خطا در سطح سبكى رخ مى دهد. به اين معنا كه مترجم، گرچه مفاهيم اصلى متن را منتقل كرده است، اما سبك متن اصلى را نتوانسته يا نخواسته منتقل كند و به اين ترتيب، خواننده را با همه سايه روشنهاى متن آشنا نكرده است. اين مسئله، به صورت عمده در آثار ادبى ـ كه سبك در آن بسيار مهم است ـ رخ مى دهد. براى مثال، شاملو شعرى را از لنگستون هيوز
^۳ ، شاعر سياه پوست آمريكايى، با نام «رؤياها اين گونه ترجمه كرده است:


رؤياهاتو از دست ندهواسه اين كه اگه رؤياهات از دس برن
زندگى عين بيابون برهوتى ميشهكه برفا توش يخ زده باشن^۴
شاملو در اين ترجمه محتواى اصلى شعر را آورده، اما آگاهانه از سبكى سود جسته است تا منزلت و پايگاه اجتماعى شاعر را نشان دهد يا نوع شعر او را به گونه اى كوچه اى معرفى كند. شكستن كلمات و استفاده از واژه هاى عاميانه ويژگى مسلط سبك فرهنگ گفتارى است؛ اما هنگامى كه به متن شعر مراجعه مى كنيم، نه از شكستگى كلمات خبرى است و نه از واژه هاى خاص فرهنگ كوچه، بلكه با شعرى روشن و شفاف رو به رو مى شويم كه در آن شاعر، مسئله اميد را، به كمك كلماتى ساده و رايج، پيش كشيده است. ممكن است شاملو خلاقانه شعرى نو آفريده باشد، اما اين شعر ديگر ترجمه كار هيوز نيست. با خواندن اين ترجمه تصويرى از هيوز به دست مى آيد كه با خواندن اصل شعر ممكن است به دست نيايد و اين يعنى مخالفت سبكى در ترجمه. متن اصلى شعر چنين است:
Hold fast to dreams
For if dreams die
Life is a broken-winged bird
That cannot fly
^۵
گاه نيز عكس اين مسئله اتفاق مى افتد؛ يعنى سبك عاميانه ـ كه در متن كاركردى خاص دارد ـ در ترجمه دگرگون مى شود و سبكى ميانه يا متعارف جاى آن را مى گيرد. براى مثال، جان گَلزوُرثى
^۶ داستانى رمانتيك به نام «درخت سيب» ^۷ نوشته است. برخى از شخصيتهاى روستايى اين داستان بيشتر كلمات را مى شكنند و از تعبيرات عاميانه در گفتگو و حتى از جملات غلط استفاده مى كنند. گالورثى به اين ترتيب و بى آن كه توضيحى در باره آنان دهد، تنها با استفاده از ديالوگ ها منزلت و پايگاه اجتماعى آنان و درجه فرهنگشان را نشان مى دهد. ^۸ حال آن كه اين نكته در ترجمه فارسى اين داستان از دست رفته است و اين شخصيت ها در ترجمه اى كه مريم خوزان ^۹ به دست داده است، فصيح و درست سخن