در ماهنامه قرآنى نداى وحى، سال نهم، شماره 92 و 93 مقاله اى در تفسير سوره قدر از استاد شهيد مطهرى قدس سره چاپ شده كه در آن بحث از شب قدر به ميان آمده است. استاد در قسمتى از مقاله مى فرمايد:
امّا راجع به اين كه شب قدر كدام شب است، در روايت تعيين نكرده اند؛ تعمّدى هم در اين كار بوده است... آيا شب قدر شب نوزدهم است؟ يا شب بيست و يكم؟ يا شب بيست و سوم؟ يا در شب نوزدهم يك سلسله مسايل تعيين مى شود؛ بعد در شب بيست و يكم اينها ابرام مى شود و مثلاً در شب بيست و سوم اينها به مرحله امضا مى رسد؟ و يك احتمال ديگر در اينجا هست و آن اين است كه تعيين نكردن از اين جهت است كه شب قدر هر سال به آن امام تعلّق دارد و بستگى به وضع امام در آن سال دارد. ممكن است امام عليه السلام در شب نوزدهم دوره خود را به پايان برساند و در شب نوزدهم ملائكه فرود بيايند، ممكن است شب بيست و يكم و بيست و سوّم باشد ، يعنى از شب نوزدهم كمتر نمى شود. در يكى از اين شبها كار صورت مى گيرد آن وقت انسان كامل در مقدرات عالم يا انسانها دخالت دارد. ^۱
اين فراز از سخن استاد را مى توان به دو قسمت تقسيم كرد:
1 . اين كه در روايات تعيين نشده كه شب قدر كدام شب است؛ آيا شب قدر شب نوزدهم است يا شب بيست و يكم و يا شب بيست و سوم؟ يا در شب مثلاً نوزدهم سلسله مسائلى تعيين مى شود ، بعد در شب بيست و يكم آنها ابرام و مثلاً در شب بيست و سوم اينها به مرحله امضا مى رسد.
2 . احتمالى كه مطرح شده و آن اين كه مرددّ گذاشتن شب قدر به خاطر اين بوده كه شب قدر هر سال به آن امام تعلق دارد و بستگى به وضع امام عليه السلام در آن سال دارد. ممكن است امام عليه السلامدوره خود را در شب نوزدهم به پايان برساند و در شب نوزدهم ملائكه فرود بيايند؛ ممكن است در شب بيست و يكم و ممكن است در شب بيست و سوم... .
* * *
ما در اين مقاله برآنيم كه دو مطلب را مورد نقد و بررسى قرار دهيم:
1 . آيا اين سخن كه روايات شب قدر را مطلقا تعيين نكرده اند ، سخن درستى است يا خير؟
2 . آيا احتمال فوق ـ كه در مورد مردد گذاشتن شب قدر مطرح شده ـ احتمال صحيحى است يا خير؟
براى پاسخ گفتن به سؤال اوّل به برخى روايات ـ كه در اين زمينه وارد شده اند ـ اشاره