مى گردند ، عبارت اند از:
1 . قوّت سند ؛ ۱ كه اگر در اثر تلفيق با ديگر وجوه و قراين ، موجب قطع و اطمينان يا وثوق واجد شروط ياد شده شود ، اعتبار خواهد يافت . ۲
2 . تعدّد طرق و اسانيد حديث ؛ كه در صورت رسيدن آنها به حدّ استفاضه ، نزد بسيارى از عالمان در حوزه فقه و مانند آن حجّت خواهد بود .
3 . تعدّد روايات ضعيف و تعاضد مضمونى آنها ؛ به وجهى كه به حدّ قطع يا اطمينان و يا وثوق به وجه معتبر برسد .
4 . ساير قراين حاصل يا قابل تحصيل ؛ تحقيقات ميدانى و آزمايش ها و كاوش هاى علمى و مانند اينها مى توانند در زمره آن قراين قرار مى گيرند .
4 ـ 2 . فوايد حديث ضعيف در رويكرد ثبوتى
1 ـ 4 ـ 2 . كشف حقايقى كه تصور آنها با تصديقشان همراه است
برخى حقايق هستند كه اگر چه تصوّر آنها با تصديقشان همراه است و به اصطلاح از قضايايى هستند كه قياساتشان با خودشان است؛ ولى عقل و انديشه انسان ها چه بسا خود نتوانند آن حقايق را درك نمايند ، اما وقتى كسى با فهمى نافذتر و عميق تر حقيقتى را دريافت و بدان توجّه داد مى توانند آن را به درستى تصوّر و تصديق نمايند . بسا احاديث ضعيفى كه واقعا از معصوم عليه السلامصادر شده و مشتمل بر حقايقى از اين قبيل باشند . ۳
همچنان كه در حديث آمده كه امام عسكرى عليه السلام در باره اسحاق كندى فرمود:
لأنّه رجل يفهم إذا سمع . ۴
اما اين نوع فايده را بدان جهت از فوايد حديث ضعيف در رويكرد اثباتى نشمرديم ، كه اين امر موجب علم و اطمينان به صدور آن حديث از معصوم نمى گردد ؛ زيرا بسا كه انسانى نامعصوم با تفطّنى ژرف به چنين مطلبى دست يابد ؛ مگر آن كه مطلب از نوعى باشد كه جز معصومان عليهم السلام را به حريم آن راهى نيست .
1.مراد از قوّت سند ، اعتبار سندى حديث نيست ، بلكه مرادْ همان معناى لغوى «قوّت» است كه گاهى براى حديث به اصطلاح ضعيف پيدا مى شود .
2.البتّه مى دانيد كه قوّت سند در لغت اعمّ از صحيح و ضعيف است و در اصطلاح علوم حديث ، خود از اقسام حديث ضعيف شمرده مى شود .
3.زيرا از شؤون كتاب و سنّت اين است كه : « . . . وَ يُعَلِّمُكُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُعَلِّمُكُمْ ما لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ »(سوره بقره ، آيه ۱۵۱) .
4.مناقب آل أبي طالب ، ج ۳ ، ص ۵۲۶ ؛ بحار الأنوار ج ۱۰ ، ص ۳۹۲ ، ح ۱ و ج ۵۰ ، ص ۳۱۱ ، ح ۶ .
